چکیده

اخلاق در ابعاد مختلف زندگی دارای نقش و تاثیر است. یکی از ابعاد و عرصه‌هایی که اخلاق در آن حضور پررنگ و مداومی دارد، والدگری و روابط والد-فرزند است. امروزه با توجه به رشد بی‌سابقه تکنولوژوی و گسترش ابزار رسانه و فضای مجازی به گونه‌ای فراگیر، والدگری تحول یافته و متناسب با زیست مجازی فرزندان که فضا و دنیای زیست دوم آنهاست، تدابیر، راهبردها و اصول خاص والدگری عصر دیجیتال را با انتخاب یک سبک والدگری صحیح نیازمند است. طبیعتا هر رابطه‌ای نیازمند آگاهی و رعایت اخلاق در آن است و این مهم در رابطه والد-فرزندی به فراخور نظارت، کنترل‌گری و ایجاد محدودیت‌ها از طریق وضع قوانین مصرف دیجیتال بیشتر در معرض چالش‌های اخلاقی قرار می‌گیرد. در این پژوهش متناسب با رسالت اخلاق کاربردی که می‌بایست در گام نخست، چالش‌های والدگری عصر دیجیتال را شناسایی نموده و سپس آن را مورد بررسی و تحلیل اخلاقی قرار دهد و در نهایت راهکارهایی برای پیشگیری از ورود به این چالش‌ها، اصلاح ضعف اخلاقی، و اعطای بصیرت اخلاقی و ... معرفی نماید، با استفاده از روش اسنادی، ابعاد مسئله و انواع چالش‌های رسانه و فضای مجازی و سپس چالش‌های اخلاقی والدگری و کنترل‌گری در عصر دیجیتال مورد ارزیابی قرار گرفت و پس از آن راهنمای عمل والدین در مدیریت اخلاق‌مدار زیست مجازی فرزندان در دو دسته کلی راهکارهای نااخلاقی اعم از راهکارهای فناورانه، و راهکارهای تربیتی و روانشناختی؛ و راهکارهای اخلاقی، برای حل و برون‌رفت از این چالش‌ها تدوین گشت. راهکارهای تکنیکال و فناورانه کنترل والدین، تا حد زیادی چالش‌های اخلاقی را دفع و تنش غیرضروری میان والد و فرزند را کم می‌کنند. از سوی دیگر راهکارهای تربیتی و روانشناختی موجب بهبود کیفیت روابط و رفع این چالش‌ها می‌گردند. در صورتی¬که چالش‌ها قابل دفع و رفع نبودند، در موقعیت‌هایی که والدین به عنوان فاعل اخلاقی، ناگزیر به انتخاب اخلاقی از میان دوراهه‌ها و تعارضات اخلاقی هستند. راهکارهای اخلاقی با بیان اصول اخلاقی و در اختیار قرار دادن ادله رجحان‌ساز به والدین برای تصمیم‌گیری در موقعیت‌های اخلاقی به میدان می‌آیند که به دلیل پیچیدگی‌های چالش‌های اخلاقی والدگری دیجیتال بهترین شیوه، استفاده از روش بافت‌گرایی تشخیص داده شد طبق آن راهکارهای حل چالش‌ها، جهت کنترل‌گری و والدگری اخلاق مدار والدین در زیست مجازی فرزندان معرفی گردید.

دانش آموخته

• حسین رضایی

استاد راهنما

• مهدی فدائی

  مدیر گروه اخلاق و تربیت دانشگاه باقرالعلوم (ع)

استاد مشاور

• حسین بوسلیکی

  عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی