چکیده

مصلحت عبارت است از جلب منفعت و دفع ضرر،منظور از مصلحت حفظ مقاصد شرع است که در پنج مورد خلاصه می‌شود: حفظ دین، جان، مال، عقل و نسل. مصلحت به سه قسم مصلحت کلامی، فقهی و فلسفی تقسیم می‌شود. مصلحت با مفاهیمی چون قیاس، استحسان، مصالح مرسله، استصلاح و سد ذرایع ارتباط دارد. مهم ‌ترین فقهای شیعی تا پایان قرن ششم که در مورد مسئله مصلحت نظریه‌پردازیکرده‌اند کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و ابو صلاح حلبی می‌باشند. در میان اهل سنت هم از همان ابتدای امر صحابه (خلفای راشدین) وقتی‌که اتفاقات جدیدی برای مردم پیش می‌آمد و دلیل شرعی در خصوص آن نداشتند در موارد مختلف از مصلحت استفاده می‌کردند و بعدازآن هم به‌طور گسترده در فقه حنبلی، حنفی، مالکی و شافعی مورداستفاده قرار می‌گرفت، یعنی در زمان‌های مختلف نسبت به مسائل جدید هرگاه اتفاقی رخ می‌داد از مصلحت به‌عنوان دلیل استفاده می‌کردند و نسبت به آن نظریه‌ پردازی می‌کردند. درنهایت مصلحت در فقه شیعه به‌عنوان دلیل مستقل پذیرفته‌ نشده است ولی از ابتدای پیدایش آن تا پایان قرن ششم دارای تطور بوده است و در زمان‌های مختلف نسبت به مسائل مختلف به‌عنوان یک قاعده مطرح بوده است اما اهل سنت مصلحت را به‌عنوان یک دلیل مستقل می‌پذیرد و آن را مبنایی برای استنباط احکام قرار می‌دهد.

دانش آموخته

• حسین کاوسی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی