چکیده

ما داغ فراق دیده بودیم افسانه غم شنیده بودیم اما غم تو جگر گداز است دردیست كه قصه اش دراز است این پژوهش نتیجه تلاش های مستمرانه در زمینه ی «واحدیت و احدیت باری تعالی» است، و مشتمل بر 4 فصل است. «واحدیت» عبارت است از نفی دوئیت و نبودن شریك براهین متعددی در آثار حكمای اسلامی خصوصاً ابن سینا، صدرالمتألهین و سهروردی بر توحید واجب اقامه شده است. بو علی با بیان اقسام سه گانه تمایز در مورد واجب، توحید باری را اثبات كرد. سهروردی در اثبات توحید نورالانوار از سه برهان بهره جسته است، برهان اول، از طریق اثبات وحدت غنی مطلق می باشد، برهان دوم، تكرار برهان بو علی سینا است، و در برهان سوم، از قاعده صرف الشیء بهره جسته است. ملاصدرا نیز با استدلال های متعددی از جمله از طریق قاعده بسیط الحقیقه، وحدانیت واجب الوجود را اثبات كرده است. مهمترین برهانی كه متكلمین در باب توحید خالق ارائه می دهند، برهان تمانع است كه این دلیل، مأخوذ از آیه شریفه «لَو كانَ فیهِمَا آلِهَةٌ الّا اللهَ لَفَسَدتا» است. «احدیت» عبارت است از نفی كثرت و نبودن تركیب و اجزاء در ذات او به وجهی از وجوه. مسأله بساطت واجب تعالی مورد توجه، حكماء متكلمین و عرفا بوده، و براهین متعددی را بر آن اقامه كرده اند. به عنوان مثال: تركیب به هر نحو كه فرض شود، منافی با وجوب وجود است، زیرا وجود كل منوط به وجود اجزاء است، و از طرف دیگر، اجزاء یا حداقل برخی از آنها بر كل مقدم خواهند بود، در نتیجه واجب الوجود متقوّم و نیازمند به آنها می شود، و ذات مقدس باری تعالی كه خود معطی شیء است، فاقد شیء نمی تواند باشد. از آنجایی كه در مورد نحوة اتصاف واجب الوجود به صفات اقوال متعددی هست، ما آن اقوال را ذكر مینمائیم و قول صحیح را، نظر عرفاء الهی، حكمای اسلامی و متكلمین شیعه میدانیم كه صفات الهی را عین ذات میدانند. اللهمّ وَفِّقْنَا لِمَا تُحِبُ و تَرضی

دانش آموخته

• طاهره رحمانی دهنوی

استاد راهنما

• احمد بهشتی

  احمد بهشتی (متولد ۱۳۱۴ در میانشهر از توابع فسا) پژوهشگر فلسفه، مدرس حوزه علمیه، نماینده دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه فارس (فسا)، نماینده مجلس خبرگان در دوره سوم و پنجم و رئیس سابق دانشگاه قم است.

استاد مشاور

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام