چکیده

بهائیت فرقه ای با گرایشات دینی وسیاسی بوده که با توجه به شرائط اجتمایی جامعه عصر قاجار در جامعه ایرانی نمودار شد. این فرقه متأثر از شیخیه و ادامه این فرقه بوده که بی تردید از دل جامعه شیعی برآمده و با خلق عقاید خاصی توانست برای خود طرفدارانی پیدا کند . بهائیت در ابتدا بوسیله علی محمد باب وبا شعار ارتباط با امام زمان شکل گرفته و به تدریج دچار افکار خرافه وانحرافی گردید ه تا جایی که برخی از رهبران بهایی ادعای الوهیت نموده اند. به دلیل وضعیت خاص حاکم بر جامعه ایرانی در عهد قاجار و در ادامه دوره پهلوی این فرقه توانست در میان بخش بسیار اندکی از مردم نفوذ کند. والبته اگرچه در دوره قاجار باب اعدام گردید، اما در دوره پهلوی، برخی از ارکان حکومت ، از اعضا ویا متمایلان به این فرقه بوده اند. دوره پهلوی اول، زمان انتقال قدرت از قاجار به سلسله ایست که بی تردید با مساعدت عوامل خارجی به قدرت رسید. به نقل تاریخ نویسان، رضاشاه محصول عوامل اجتمایی، سیاسی وفرهنگی داخل ویک سری تحولات خارجی بوده که توانست با استفاده از این عوامل به قدرت برسد. عدم همراهی علما وروحانیت شیعه با رضا شاه باعث نوعی بی اعتمادی میان ایشان وروحانیت ودر نتیجه توهین به روحانیت گردیده که اثر این بی اعتمادی در توجه رضا شاه به بهائیان مشخص می باشد. با افزایش اقتدار دولت در دوره پهلوی و متقابلا تضعیف اقتدار روحانیت با عنوان یک نهاد دینی، زمینه حضور روشنفکران و کارگزاران غیر دینی من جمله بهائیان فراهم گردید .در این نوشته تلاش خواهد شد تا به میزان نقش وجایگاه بهائیان در این دوره پرداخته شود. بهائیت در دوره پهلوی اول ، از نقش و جایگاه مناسبی برخوردار بوده است. در این دوره بهائیان توانستند با نفوذ در اركان حكومت پهلوی، از جایگاه مناسب سیاسی برخوردار بوده تا جایی كه برخی از عناصر بهایی چون عین الملك، موقرالدوله، صنیعی، و سایر بهائیان سرشناس توانستند به مقامات عالیه مملكتی دست یابند. همچنین بهائیان توانستند ، با طرح افكار ضد دینی و ضد شیعی خود ، فرهنگ بهائی را در جامعه ایرانی ترویج نمایند. این فعالیت آزاد بهائیان در عرصه فرهنگی ناشی از آزادی عمل آنان در دوره پهلوی اول می باشد. رضا خان با الهام از بهائیان، اقدام به كشف حجاب و حذف روحانیت شیعه از جریان حاكمیت نمود. نتایج: بهائیت در دوره‌ی پهلوی اول از نقش و جایگاه مؤثر سیاسی و فرهنگی برخوردار بوده است. كلمات كلیدی: بهائیت، رضاخان، فرهنگ، سیاست، استعمار.

دانش آموخته

• مجید باقریان

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• احمد احسانی

  دانشجوی مقطع دکتری و مدیر دانشجویی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام