چکیده

زنان در فرازهای متعددی از تاریخ در پیشبرد آیین روح بخش اسلام نقشهای موثری ایفا نموده اند. پایایی مکتب تشیع نیز مرهون فداکاریها و اقدامات به موقع زنان و مردان شیعه است که واکاوی جنبه های گوناگون عملکرد آنان ما را در طراحی الگوی تمدن اصیل اسلامی و ارائه سبک زندگی دینی رهنمون خواهد بود.به جهت طولانی بودن عصر امامت در سه قرن متوالی، پژوهش از عصر امام صادق (علیه السلام) آغاز گردیده و تا پایان غیبت صغری خاتمه یافته است. در این رساله، با استمداد از روش متن پژوهی و مقایسه داده های تاریخی با یکدیگر، نقش بانوان شیعه در دفاع از باورهای شیعی، در سه محور نقش تربیتی، تبلیغی و سیاسی بررسی شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد:آشنایی کنیزان با آداب اسلامی از جمله اقدامات بانوان خانه امامان علیهم السلام است؛ نقل روایات با مضامین تربیتی و حضور یافتن در هنگام ولادت امام معصوم گونه های دیگر نقش تربیتی آنان است. از سوی دیگر روایت احادیث حاوی عقاید امامیه و تأثیرات اجتماعی بانوان شیعه در سایه هجرت به برخی نواحی قلمرو اسلامی از جمله ایران و مصر از اشکال نقش تبلیغی آنان است. در دوان پایانی امامت و ایام غیبت صغری گواهی بر وجود امام غایب و اسوه گشتن در زهد و عرفان به ابعاد نقش تبلیغی زنان علاوه می گردد. تعامل منفی زنان با نظام حاکم و تلاش برای پایایی گروه کم تعداد شیعه در سایه رهنمود ها و کارگزاری امامان معصوم هم نقش سیاسی بانوان شیعه را رقم می زند که واکاوی آن نقش خطیر آنان را بویژه در ایام آغازین غیبت صغری به اثبات می رساند. واژگان کلیدی: زنان شیعه، عصر امامت، باورهای شیعی، عصر غیبت صغری، نقش تربیتی، نقش تبلیغی، نقش سیاسی.

دانش آموخته

• سعیده رحیمی

استاد راهنما

• محسن الویری

  استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• ناهید طیبی

  مدرس دانشگاه و حوزه علمیه