چکیده

پژوهش حاضر کندوکاوی در بررسی نقش ابوسلمه خلال در چگونگی پیوستن به بنی عباس، دعوت، ایجاد و استقرار حکومت بنی عباس می باشد. در سؤال اصلی آمده است که "ابوسلمه خلال چه نقش و تأثیری در دعوت بنی عباس داشته است"؟ نگارنده در فرضیه خود معتقد است که "ابوسلمه خلال در دعوت بنی عباس نقش و تأثیر بسیار گسترده ای داشته است". پژوهش با اتکاء به چارچوب نظری نخبگان از پاره تو اشاره شده است. با توجه به نقش قهرمانان و نابغه‌ها در تاریخ، سه نظریه بوجود آمده است. نظریه افراطی که اصالت را فقط به افراد نابغه می دهد و نقش سایر عوامل را در نظر نمیگیرد. نظریه تفریطی مارکس که اصالت را تنها به شرایط اقتصادی و طبقاتی میدهد و نقش افراد را انکار مینماید. نظریه سوم که مورد پذیرش است، کار نخبگان را استفاده و بهره برداری از نیروهای نهفته در طبیعت میداند. بر اساس نظر پاره تو، موسکا و... در هر جامعه ای افرادی هستند که دارای موقعیت برتر و در مسابقه زندگی نمره خوبی گرفته اند. با اضمحلال تدریجی قدرت بنی امیه، بنی عباس شروع به تبلیغ برای دست یابی به قدرت نمودند، پس از مرگ بکرین ماهان یکی از داعیان بنی عباس در خراسان، داماد پشور او - ابو مسلمه خلال - مسئولیت او را بدوش گرفت حفض بن قیاس بن سلیمان معروف به ابومسلمه خلال و مشهور به وزیر آل محمد، از موالی، احتمالا ایرانی، سیاست مدار، مدبر و بذله‌گو بود. ابراهیم (امام) عباسی او را بر اداره تبلیغی دعوت بنی عباس در عراق، جزیره و شام گماشت، ابوسلمه با ورود سپاه خراسان به کوفه، عامل اموی شهر را بیرون کرد، اما با کشته شدن ابراهیم عباسی، ورود عبدالله بن محمد (سفاح) و سایر همراهان او را به کوفه مخفی داشت و از انتقال قدرت به بنی عباس پشیمان و به آل علی روی آورد، او در صدد تشکیل شورایی از آل علی (ع) و بنی عباس برآمد تا آنها از میان خود کسی را به خلافت برگزینند و نامه‌هایی را برای بیعت و خلافت به امام صادق (ع) عبدالله بن حسن بن علی (ع) و عمر بن علی بن حسین (ع) فرستاد. امام صادق (ع) احتمالا به دلیل عدم صداقت ابوسلمه و یا سیاسی بودن دعوت او تا اطاعت واقعی او از امام صادق (ع)، دعوت او را نپذیرفت و سایرین هم رد کردند. بلاخره ابوسلمه با ابوالعباس سفاح بیعت کرد و به وزارت او انتخاب شد. در نتیجه گیری هم آمده است که ابوسلمه بعنوان یک نخبه در دعوت بنی عباس نقش مهمی داشته، پیروزی بنی عباس و انتخاب او به وزارت گواه این مطلب است. رقابت افرادی مانند ابومسلم خراسانی با او، ترس بنی عباس از او و اندیشه انتقال خلافت به آل علی (ع)، موجب کشته شدن او گردید.

دانش آموخته

• رحمت رزاقی

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران