چکیده

فمینیسم، به معنای «آزادی‏خواهی زنان» جریانی است كه در ابتدا به صورت جنبشی اجتماعی در اوایل قرن 19 م ظاهر شد. مروری بر تاریخ وضعیت زنان نشان می ‏دهد در اغلب دوره ‏های تاریخی خصوصا در سده‏ های 14 و 15 به بعد زنان از وضعیت نامطلوبی (محرومیت از تعلیم، قانونی بودن كتك زدن زنان، سلب حق مالكیت و...) در رنج بودند. عوامل ظهور فمینیسم علاوه بر فشار فوق العاده بر زنان عبارت است از: زمینه‏های فكری و فلسفی از جمله لیبرالیسم و مدرنیسم كه با طرح شعارهایی چون نوگرایی، انسان محوری، خردگرایی و اصل كرامت انسانی كه هر فرد را به لحاظ انسان بودن شایسته حقوقی چون آزادی، برابری و آموزش همگانی می‏دانست و عمومی بودن این شعارها برای تمام انسان ها و از سوی دیگر محرومیت زنان از این حقوق، باعث ایجاد تضاد عینی و ذهنی زنان شد و لذا مقدمات اعتراض زنان را فراهم آورد. انقلاب فرانسه وآمریكا و تشكیل دول لیبرال (زمینه‏های اجتماعی ـ سیاسی) و سرمایه‏داری و انقلاب صنعتی (زمینه‏های اقتصادی) نیز هر كدام به نوبه خود فرصت را برای طرح این اعتراضات فراهم كردند. معمولاً تاریخ فمینیسم را به سه موج تقسیم می‏كنند: گفتار غالب در موج اوّل «فمینیسم لیبرال یا برابری» از سویی و «فمینیسم تفاوت» از سوی دیگر است. گفتار غالب موج دوم،«فمینیسم ماركسیستی» و «فمینیسم رادیكال» است كه فمینیسم در این زمان بیش از هر زمان وارد عرصه نظریه‏پردازی می‏شود و نظریه «نظام پدرسالاری» و «تفكیك جنس و جنسیت» آموزه‏های اساسی فمینیسم رادیكال را تشكیل می‏دهد. موج سوم فمینیسم در حال و هوای جریاناتی چون «پست مدرنیسم» و «پساساختارگرایی» شكل گرفت و فمینیستهای پست مدرن تحت تأثیر آموزه‏هایی چون نسبیت گرایی، تكثرگرایی و رد بی‏طرف علم، زن را دارای هویت متكثر و زنانگی را ساختگی و دانشهای زمانه را مردانه و جانبدارانه معرفی نمودند. گرچه نسبیت و تكثرگرایی پست مدرنیسم دامنگیر نهضت فمینیسم شده و توان عملی آن را بسیار محدود می‏كند اما معرفت‏شناسی فمینیستی با آموزه‏هایی از قبیل جانب دارانه بودن معرفت، نقش جنسیت و اجتماع و دیدگاه در معرفت، حاصل پیوند فمینیسم و پست مدرنیسم است. ازسویی دیگر، نسبیت‏گرایی پست مدرنیسم كه ریشه در شكاكیت روزافزون مدرنیسم دارد به دلیل وجود اصولی چون «وجود بدیهیات» و «تجرد علم» محكوم می‏شود و به دنبال آن آموزه‏های معرفت‏شناسی فمینیستی را هم زیر سؤال می‏برد. در بخش نقد با نگاهی مقایسه‏ای بین اصول اسلام و فمینیسم ریشه مشكلات فمینیسم، بنیان های انسان شناختی و معرفت شناختی و برخورداری از جهان‏بینی متعالی دینی دانسته شده و با طرح نظریات اندیشمندان غرب و شرق، مهم‏ترین بحث فمینیستی (برابری یا تفاوت) و پیامدهای منفی فمینیسم مورد بررسی قرار می ‏گیرد.

دانش آموخته

• نرجس رودگر

  پایان نامه ارشد : نقدی بر مبانی نظری فمینیسم ، استاد راهنما: حجه الاسلام و المسلمین دکتر حمید پارسانیا، استاد مشاور: سرکار خانم دکتر علاسوند، حائز رتبه ی پژوهش برتر دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام. 1382 پایان نامه ی دکتری : بررسی مبانی تطابق عوالم از دیدگاه ملاصدرا و آثار و لوازم استاد راهنما: حجه الاسلام

استاد راهنما

• حمید پارسانیا

  استاد حوزه و دانشگاه / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی

استاد مشاور

• فریبا علاسوند

  استادیار مرکز تحقیقات زن و خانواده، قم