چکیده

این پژوهش مشتمل بر چهار فصل است كه فصل اول آن كلیات به بحث هاى اساسى مثل تعر یف معرفت دینى، قلمرو آن و مباحثى كه به آن مربوط مى‏ شده مثل شكاكیت، هرمنوتیك، نشانه‏ شناسى پرداخته شده است، در ادامه فصل دوم، ادعاى دكتر سروش كه همان نسبت معرفت دینی است پرداخته شده، ایشان قائل است كه معرفت دینی یك معرفت بشرى است و معارف بشرى با یكدیگر ترابط عمومى دارند پس معرفت دینى هم به عنوان یك معرفت بشرى با معارف برون دینی داراى ارتباط و تلائم است و لذا نسبى، متكامل و عصرى است، ادلّه ایشان شامل استقراى فرد بالذّات، پارادوكس تأ یید، هندسه معرفت است. در فصل سوم دیدگاه مقابل دیدگاه سروش، دیدگاه آقاى جوادى آملى است كه ایشان بحث ثبات و تحول فهم شریعت را مطرح مى‏كند كه ایشان قائل است فهم بشر درباره اصل حق بودن دین لازم ثابت هم در معرض دگرگونى است، نمى‏ شود گفت، خود دین ثابت و مطلق است ولى فهم بشر از دین در معرفى احتمال تحول و عصرى بودن، چون همین گفته كه «دین ثابت و مطلق است» نیز یكى از فهم‏ هاى بشرى است و احتمال زوال دارد و از نظر ایشان معرفت‏ شناسى كه مبتنى بر نسبیت شناخت پی ریزى شود، لازمه انكار ضرورتهاى علمى نفى ضرورت هاى دینی و نفى قداست معارف دینی است. و اما در فصل آخر به نقد دیدگاه دكتر سروش پرداخته شده چرا كه دیدگاه حق و صواب دیدگاه مطلق بودن معرفت دینی یعنى دیدگاه آقاى جوادى آملى است. اما نقد نظریه دكتر سروش به این صورت است كه دیدگاه ایشان آنتى رئال یسم است چون صرف تفك یك شئ و فهم آن كفایت نمى‏ كند چرا كه سروش راهى را براى وصول به شئ فى نفسه قائل نمى‏ باشد و اشكالات دیگر مثل شكاكیت و نسبت گرایى، ناتوانى در حل تعارض علم و دین چرا كه ایشان به نفع علم رأى داده و آن را بر دین تحمیل نموده و ادلّه ایشان یكى یكى مورد نقد قرار مى‏ گیرد به اینكه در فرد بالذّات، با چند مثال ساده نمى‏توان قضیه كل یه تحول عام را ثابت كرد و اینكه گرچه تأییدهاى پارادوكسى صحیح هم باشند بكلّى با مدعیات قبض و بسط بیگانه ‏اند و در مورد هندسه معرفت ما مى‏ گوییم كه شما از كجا مى‏ گویید كه معلومات انسان با هم مرتبط مى ‏شوند و یك شكل هندسى پیدا مى‏ كنند بعد از این نقدها مشخص مى‏ شود كه دیدگاه دكتر سروش یعنى نسب یت معرفت دینی اشتباه است و در واقع، معرفت دینی مطلق مى‏ باشد نه نسبى.

دانش آموخته

• هاجر بردبار

استاد راهنما

• علیرضا قائمی نیا

  رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سردبیر فصلنامه ذهن

استاد مشاور

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام