چکیده

در سال 1285 هـ‍ .ش. قانون مشروطه به تصویب رسید. این قانون برآمده از مبارزاتی بود که جریان های فکری و دینی مختلف از آن‌ها حمایت می‌کردند. «مشروطه» پدیده ای سیاسی بود که با پشتوانه های یادشده بر حوزه های مختلفی از تأملات سنتی در جامعه ایران، تأثیر نهاد. از سوی دیگر، این پدیده در فضای سیاسی ایران، از پارمترهای مختلفی نیز متأثر بوده است. مهم‌ترین حوزه ی اندیشه که مناسبات و تعاملات عمیقی با مشروطه دارد، فقه سیاسی شیعه است. تعیین حدود و ثغور این تأثیر و تأثر (میان فقه سیاسی شیعه و مشروطیت)، نیازمند تأملات و پژوهش های مختلفی است. پژوهش حاضر بر آن است تا در این باب، به بحث و بررسی بپردازد. در رساله پیش رو، تلاش شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که «مناسبات جنبش مشروطیت و فقه سیاسی شیعه چیست؟» برای پاسخ اجمالی به این سؤال، رساله حاضر از سه فصل تشکیل شده است. درفصل اول به مفاهیم و در فصل دوم و سوم به هم گرایی و واگرایی جنبش مشروطیت با فقه سیاسی شیعه می پردازیم. روشی که برای نگارش این رساله در پی گرفته شده، روش توصیفی و تحلیلی است. در این تحقیق تمام تلاش بنده بر آن بود كه نشان دهم تفاوت نظری میان علما به مبانی‌ای آنان باز می‌گردد که هریک از این دو گروه داشته‌اند؛ و به هیچ وجه، به فضای جغرافیایی مربوط نمی‌شود و فضای جغرافیایی باعث چنین تفاوت دیدگاهی نشده است. کلمات کلیدی: فقه، سیاست، فقه سیاسی، مشروطه و مشروعه.

دانش آموخته

• تقی نامور

استاد راهنما

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• سیدنورالدین شریعتمدار

  مدرس حوزه و دانشگاه