چکیده

امروز مشارکت سیاسی به عنوان نمودی از تحقق آرمان برابری انسانها در حقوق طبیعی و مدنی، در تمام جوامع و دیدگاههای سیاسی - اجتماعی مطرح و به صورت یک ارزش سیاسی محوری درآوده است. این پژوهش با تبیین رابطه منسجم میان جامعه پذیری سیاسی، فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی و توسعه سیاسی، براساس مدل مشارکت سیاسی مدنی و توده‌ای، ماهیت و چگونگی مشارکت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران را بررسی مینماید. نظام جمهوری اسلامی ایران با دگرگونی سیاسی اجتماعی و فرهنگی در جامعه به رشد و گسترش نهادهای مردمی پرداخته و زمینه‌های مشارکت سیاسی مدنی را در فرآیند تصممیم گیری، سیاستگذاری و اداره جامعه فراهم نموده است و رهبران نظام نیز بر آن تأکید نموده‌اند. حقوق و آزادیهای سیاسی اجتماعی ملت کانون همه مباحث در قانون اساسی است و مواردی نظیر حاکمیت انسان بر سرنوشت سیاسی اجتماعی خود، آزادی عقیده، بیان و مطبوعات، آزادی احزاب و انجمنها، انتخابات، نظارت از طریق دعوت به خیر و نهی از منکر، اداره و اعمال نظارت از طریق شوراها، مساوات و برابری در قانون، آموزش و پرورش، امنیت و عدالت به عنوان مکانیزهای مشارکت سیاسی بر شمرده شده‌اند. مشارکت انتخاباتی در ایران تقریبا نهادینه شده است. برگزاری و حضور گسترده مردم در صحنه‌های مختلف انتخاباتی مبین اعتقاد عمیق مردم و نظام به مشارکت سیاسی شهروندان میباشد. احزاب سیاسی و مطبوعات بدلایل مختلف به غیر از برخی دوره‌های زمانی آن هم به صورت محدود، نتوانسته‌اند نقش خود را در گسترش مشارکت سیاسی مردم ایفا نمایند. براساس یافته‌های پژوهش میتوان گفت علیرغم اینکه ساختار نظام جمهوری اسلامی مبنای نظری و عملی مشارکت سیاسی مدنی را فراهم نموده است اما ضعف انسجام درونی و سیستمی جامعه ما در ابعاد جامعه پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی مشارکتی و شرایط مرحله گذار نظام سیاسی غیر دموکراتیک سلطنتی به نظام سیاسی جمهوری اسلامی، موجب شکل گیری مشارکت سیاسی توده‌ای گردیده است.

دانش آموخته

• نجف هدایتی زاده

استاد راهنما

• حسین بشیریه

  استاد سابق گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران و عضو هیات علمی فعلی دانشکده علم سیاست دانشگاه سیراکیوز نیویورک

استاد مشاور

• داود فیرحی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران