چکیده

پژوهش حاضر با عنوان فلسفه قیام عاشورا و نظرات تطبیقی موجود در این زمینه می باشد. سؤال اصلی در این پژوهش پیرامون فلسفه قیام عاشورا می باشد که در مقاطع مختلف نویسندگان با مگاهی حماسی و انقلابی و با اهدافی سیاسی و یا غیر سیاسی و با یک نگاه صوفیانه و یا بدور از نگاه صوفیانه به این رخداد پرداخته اند. ما در این پژوهش به نگاهی که درباره فلسفه قیام عاشورا از سال ‎۴۲ به بعد که امام خمینی (ره) نهضت خود را درایران شروع کرد، به وجود آمد که عمدتا یک نگاه حماسی و انقلابی و با یک دید سیاسی می باشد پرداخته و با استفاده از این نظریات و یک بررسی و مقایسه بین این نظریات یک نظریه جدیدی در باره فلسفه قیام عاشورا ارائه نموده ایم. در این پژوهش فرضیه ما این است که فلسفه قیام امام حسین(ع) اصلاح دینی، سیاسی و اجتماعی بوده است و نظریاتی که در این سالها مطرح شده به عنوان فلسفه قیام عاشورا: نظریه تشکیل حکومتی اسلامی نعمت الله صالحی نجف آبادی، نظریه شهادت طلبی علی شریعتی، نظریه امر به معروف و نهی از منکر استاد مرتضی مطهری، نظریه ترکیبی حضرت امام خمینی(ره) و نظریه عمل به تکلیف الهی لطف الله صافی گلپایگانی، بیانگر هدف قیام امام حسین(ع) نمی تواند باشد، بلکه اینها وسیله ایی می توانند باشند در رسدن به هدف و هدف امام حسین(ع) اصلاح بود آن هم اصلاح در سطح امور دینی، سیاسی و اجتماعی جامعه. حالا بعضی ها معتقدند امام این اصلاح را با امر به معروف و نهی از منکر می خواهد انجام دهد و بعضی دیگر می گویند از طریق شهادت طلبی و بعضی دیگر تشکیل حکومت اسلامی یا عمل به تکلیف الهی. ما در این پژوهش به منظور بررسی این موضوع، پژوهش را در یک مقدمه و سه فصل ارائه کردیم. در فصل اول به قیام کربلا پرداختیم از وقتی که از امام درخواست بیعت با یزید را کردند و امام ممانعت کرد تا وقتی که امام با سپاه عراق روبرو شد و در نهایت به شهادت رسید. در فصل دوم آمدیم به نظریاتی که درباره فلسفه قیام عاشورا مطرح شد پرداخته ایم که عمدتا این نظریات با یک دید حماسی و انقلابی و با یک هدف سیاسی مشترک و به دور از نگاه صوفیانه به این رخداد نگاه کردند. و توانستند یا بطور مستقیم و یا بطور غیر مستقیم بار سیاسی قیام عاشورا را انتقال دهند که شامل پنج نظریه می باشد که عبارتند از: نظریه تشکیل حکومت اسلامی نعمت الله صالحی نجف آبادی نظریه شهادت طلبی علی شریعتی نظریه امر به معروف و نهی از منکر استاد شهید مطهری نظریه ترکیبی حضرت امام (ره) نظریه عمل به تکلیف الهی لطف الله صافی گلپایگانی و در فصل سوم نظر خود را بیان کردیم با این عنوان که فلسفه قیام امام حسین (ع) اصلاح دین، سیاسی و اجتماعی بوده است. و در پایان به ارائه نتیجه گیری از کل مباحث پرداخته ایم.

دانش آموخته

• سید ولی الله رضوی

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام