چکیده

پایان نامه ی حاضر در چهار فصل به بررسی عقلانیت در اندیشه ی فلسفی ابن سینا پرداخته و روش عقلی ایشان را مورد بررسی قرار می دهد. جناب بوعلی به عنوان رئیس المشائین بزرگ ترین مفسّر فلسفه ی مشائی و ارسطوئی بوده و خود نیز در این زمینه صاحب نظری به نام است. گرایش جناب بوعلی به عقلانیت اشراقی در دورن متأخر زندگی و سؤال بر سر گذر ایشان از معبر عقلانیت بحثی به سمت روش اشراقی و اختلافات اهل نظر در این رابطه، مهم ترین دلیل نگارش این رساله بود. بخش اول از رساله با عنوان مبانی بحث به بررسی فلسفه ی مشاء، جایگاه بوعلی در فلسفه ی مشاء و توضیحی راجع به زندگی و آثار بوعلی اختصاص یافته و كلیات این مباحث به قلم تحلیل و بررسی بیان می شود. بخش دوم از رساله با عنوان عقلانیت بحثی، مفاد عقلانیت بحثی اعم از ارسطوگرایی، اهمیت به منطق و برهان و بنیاد قرار دادن اولیات را مطرح كرده و اهمیت برهان و منطق را در فلسفه ی بوعلی به تصویر می كشد. در این بخش با بررسی ادراك و مراحل آن از منظر بوعلی به جایگاه و نقش ادراك عقلی پرداخته شده و این نوع ادراك را به عنوان مهم ترین نوع از شناخت مورد بررسی قرار می دهد. بخش سوم از این رساله با عنوان عقلانیت اشراقی به بیان گرایش جناب بوعلی به عقل اشراقی اختصاص یافته و مصادر اشراقی تفكر بوعلی از جمله مصدر افلاطونی، مصدر افلوطینی، مصدر هرمسی، مصدر شریعت و عرفان با توضیحی راجع به چگونگی تأثیر هر مصدر در تفكر اشراقی بوعلی شمرده شده است. در این بخش كه شامل چند فصل می باشد مؤلفه های عقل اشراقی نیز بیان شده و جوانب اشراقی در رسائل عرفانی ابن سینا و سه نمط آخر اشارات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بخش اخر در سه فصل به نتیجه گیری از كل تحقیق اختصاص دارد. ابتدا عقل دوره ی اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوم اشراق در فلسفه ی بوعلی بیان شود و در آخرین فصل، مؤلفه های عقل بحثی و عقل اشراقی جمع بندی شده و مورد بحث بررسی اجمالی قرار می گیرد. به طور خلاصه بررسی كرده كه به عنوان نتیجه ی بخش سوم قلمداد می شود. این اثر با استفاده از كتب و رسائل بوعلی چون اشارات و تنبیهات، شفا، مبدأ و معاد، تعلیقات، حی بن یقظان، رسالة الطیر، رسالة العشق نگاشته شده و تمام رساله جز نقل قول های مستقیم با پردازش قلم نویسنده بوده است.

دانش آموخته

• معصومه اسماعیلی

  هیأت علمی گروه فلسفه و کلام دانشکده هدی

استاد راهنما

• سید یدالله یزدان پناه

  استاد سطح عالی حوزه علمیه / عضو مجمع عالی حکمت و مدیریت گروه عرفان مجمع عالی حکمت اسلامی

استاد مشاور

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام