چکیده

بعد از انقلاب، روحانیت در احیا و ترویج معارف دینی نقش مهمی ایفا نموده و در اجتماع از نفوذ اجتماعی بالایی برخوردار بودند. اثرات تغییرات جهانی و رشد مدرنیته در دنیا، بر جمهوری اسلامی ایران بازتاب خود را داشته‌اند. من‌جمله می‌توان به افزایش فردگرایی، انسان‌گرایی ، رسانه‌ای شدن جامعه و... اشاره نمود که بر دین‌داری افراد جامعه تأثیر بسزایی داشته است. از همین رو، این تغییرات بر جایگاه و ارتباط مردم با مبلغان و مروجان دین اثرات قابل‌توجه ای گذاشته است. هدف این پژوهش تبیین ابعاد مختلف راهبردهای همگرایی مردم و روحانیت است. در این پژوهش از روش داده‌بنیاد گراندد تئوری استفاده شده است. بدین منظور جهت دستیابی به الگوی مناسب از ۵ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با نخبگان و مسئولین مرتبط با این امر، برگزاری نشست هم‌اندیشی با حضور ۱۱ نفر از صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه، استفاده از اسناد و مصاحبه‌های موجود در مسئله مردم و روحانیت و همچنین استفاده از گفتمان امامین انقلاب و مصاحبه با اقشار مختلف مردم جهت دستیابی به دیدگاه جامعه در علل واگرایی و یا همگرایی مردم با روحانیت انجام شده است. داده‌های به‌دست‌آمده در قالب کدگذاری باز، منجر به ظهور ۱۷۸ مفهوم انتزاعی در قالب ۵۴ مقوله گردید. سپس این مقوله‌ها در فرایند کدگذاری محوری به یکدیگر مرتبط شدند. در نهایت با کدگذاری انتخابی در پنج بعد مقوله محوری، علل، راهبردها، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر و پیامدها ابعاد مختلف مسئله همگرایی مردم و روحانیت مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس تحلیل داده‌ها، مقوله محوری با عنوان تعامل مردم و روحانیت مشخص گردیده و در بُعد علت‌ها به عوامل فردی، درون سازمانی، ساختاری، فرهنگی اجتماعی و سیاسی اشاره شده‌است. همچنین راهبردهای فردی، اجتماعی و سیاسی از داده‌های موجود استخراج گردیده و شرایط زمینه ای و مداخله گر در امر تعامل مردم و روحانیت همانند درک تغییرات، ضعف نظام آموزشی، تاثیرات و ظرفیت‌های رسانه‌ای مقبولیت و مرجعیت اجتماعی و... بیان می‌گردد. در انتها به پیامدهای تعامل مردم و روحانیت اشاره می‌شود.

دانش آموخته

• محمد محمدی

استاد راهنما

• سید محمد حسین هاشمیان

  دانشیار و مدیر گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام