چکیده

امنیّت در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از ضرورت های جامعه است. بر همین اساس می توان گفت که تأمین امنیّت از مهم ترین وظایف و اهداف اساسی حکومت ها بوده و خواهد بود. امنیّت در اندیشه معصومان به ویژه معصومانی که فرصت حاکمیت سیاسی یافته اند نیز جایگاه مهمی دارد. این پژوهش در صدد بررسی مقوله امنیّت و اقدام ها و تدابیر امنیّتی حضرت علی(ع) است که قریب به پنج سال متصدی امر حکومت نیز بوده اند و اهتمام خاصی را برای تحقق این امر مصروف داشتند. سئوال اساسی این پژوهش چنین بوده است امنیّت چه جایگاهی در سیره حکومتی امام علی(ع) داشته و آن حضرت جهت تأمین این هدف چه راهکارهایی را اتخاذ کردند؟! در پاسخ فرضیه ای مطرح شد که امنیّت در سیره آن حضرت جایگاه برجسته ای داشته و آن حضرت برای تأمین آن تلاش های زیادی انجام داده است. این پژوهش از یک قسمت به نام کلیات پژوهش و سه فصل تشکیل شده است. فصل اول پژوهش راجع به چهارچوب نظری پژوهش می باشد که پس از کلیات به تعریف امنیّت و ابعاد گفتمانی امنیّت، ابزارهای تأمین امنیّت، ابعاد موضوعی امنیّت، مؤلفه های امنیّت و رویکردهای مختلف امنیّتی می پردازد. در فصل دوم در سه گفتار به بررسی سیره امنیّتی امام علی(ع) می پردازیم. گفتار اول، مختصّ به امنیّت از منظر قرآن و امام علی علیه السلام است که شامل آیات و روایات در این زمینه است و گفتار دوم عوامل مهم نا امنی وفتنه در عصر حكومت امام علی (ع).و گفتار سوم، به شیوه امام علی (ع) واقدامات آن حضرت در راه تأمین امنیت می پردازیم. فصل سوم، به بررسی سیره اطلاعاتی امام علی علیه السلام می پردازد، گرچه این بحث در گفتار دوم این فصل مورد بررسی قرار می گیرد اما از آنجا که در عنوان رساله آمده است به صورت جداگانه در این فصل آورده شد که درقالب سه گفتار آمده است. گفتار اول، اطلاعات و جایگاه آن در قرآن و کلام امام علی(ع) که مشتمل بر تعریف اطلاعات و آیات و روایات آن امام در این زمینه است.گفتار دوم، اقدامات اطلاعاتی امام علی(ع) و قلمرو فعالیت های اطلاعاتی و گردآوری اطلاعات به شیوه های گوناگون وگفتار سوم مولفه های اطلاعاتی و امنیتی که حضرت از آن ها سود جسته و مباحث مربوط به آن ها را مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش در پایان نتیجه می گیرد که امام علی علیه السلام برای امنیّت، اهمیت فراوانی قائل بودند و برای ایجاد و تأمین آن، با بهره برداری از امکانات موجود و مختلف و اطلاعات لازم، از هیچ تلاشی فروگذاری نکردند. واژگان کلیدی:سیره ،امام علی(علیه السلام)، امنیّت،اطلاعات.

دانش آموخته

• اسداله اکبری

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام