چکیده

در این پژوهش به موضوع سیاست مذهبی سلطان محمد خوارزمشاه پرداخته شده است. در این راستا به جهت ضرورت شناخت خوارزمشاهیان مقدماتی در مورد سرزمین خوارزم و سلاطین خوارزمشاهی آورده شده است. سؤال اصلی این پژوهش در رابطه با چگونگی سیاست مذهبی سلطان محمد خوارزمشاه و علت گرایش او نسبت به علویان است. فرضیه‌ای که در این راستا مطرح میشود این است که سیاست مذهبی سلطان محمد خوارزمشاه در جهت رسیدن به برتری سیاسی نسبت به خلافت عباسی بوده که برای رسیدن به این هدف به طرف علویان گرایش پیدا کرده است. بنابراین باید به موضوع قدرت طلبی و توسعه نفوذ سیاسی - مذهبی سلطان ممد خوارزم شاه به عنوان قدرتمندترین سلطان خوارزمشاهی توجه نموده که در این زمینه لازم است تا مناسبات خوارزمشاهیان و خلافت عباسی مورد بررسی قرار گیرد به همین جهت مناسبات خوارزمشاهیان با خلافت عباسی از زمان به قدرت رسیدن خوارزمشاهیان مورد بررسی قرار گرفته و تا زمان خلافت ناصر لدین‌الله این موضوع ادامه پیدا کرده است. بدنبال این موضوع لازم است تا شناختی در مورد الناصر لدین‌الله پیدا کنیم چرا که وی تفاوتهای نسبت به خلفای پیش از خود داشته است که حائز اهمیت است و برای اصل مسئله ما را یاری مینماید. سپس به بررسی مناسبات خوارزمشاهیان با خلافت عباسی در زمان خلافت الناصر لدین‌الله پرداخته شده که در این زمان اختلافاتی میان سلاطین خوارزمشاهی و خلیفه عباسی بروز کرده و کم کم شکاف عمیقی بین آنها به وجود می آید تا آنجا که در زمان سلطان محمد خوارزمشاه منجر به جنگ و درگیریهای نظامی و دست اندازی به سرزمینهای تحت سلطه دو نفر می شود. در واقع در این زمان سلطان و خلیفه هر یک برای رسیدن به اهداف سیاسی و مذهبی خود تلاشهای زیادی نمودند. سلطان محمد خوارزمشاه برای برکناری خلیفه الناصر لدین‌الله از خلافت تصمیماتی اتخاذ کرد که در بخش آخر این پژوهش تحت عنوان تعامل مذهب و سیاست در مناسبات خلافت عباسی و خوارزمشاهیان رویدادها و وقایع، ابتدا تا زمان سلطان محمد و سپس در عهد سلطان محمد خوارزمشاه بررسی و تحلیل شده است.

دانش آموخته

• نجمه رضائیان

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام