چکیده

در پژوهش حاضر در پی این سئوال كه مفهوم سیره سیاسی معصومین):( و اصول حاكم برآن از دیدگاه امام خمینی چیست؟ این فرضیه ارائه شد. كه سیره سیاسی معصومین):( از دیدگاه ‏امام خمینی به مفهوم روش و اسلوب خاصی است كه ائمه):( در قول و فعل و تقریر خود در حوزه ‏سیاسی و زندگی سیاسی اجتماعی به كار گرفته‏ اند و اصول حاكم بر سیره عبارت از عدالت، قانون‏گرائی، مصلحت‏ گرائی، امر به معروف و نهی از منكر و قدرت می‏ باشد. از آنجا كه در اندیشه شیعه‏ قول و فعل و تقریر معصوم(7) حجت است و مسلماً بخشی از این قول و فعل و تقریر به امورسیاسی - اجتماعی تعلق می‏ گیرد. در پژوهش حاضر تحت عنوان سیره سیاسی ائمه معصومین):( ازدیدگاه امام خمینی؛ نیز سیره سیاسی آن بزرگواران به عنوان الگوهای كامل و عملی در تاریخ ‏اسلام مدنظر قرار گرفت از دید امام راحل سیره ائمه معصومین):( در تمامی شئون ملاك عمل‏می‏باشد. بررسی روش‏های متفاوت معصومین):( در مبارزات سیاسی نشان می ‏دهد كه اگرچه درظاهر برخی از این سیره‏ ها متفاوت به نظر می‏ رسد و در هر مقطع زمانی سیره خاص و مشخصی ازمعصومین):( ارائه گردیده است امّا بر این سیره‏ها اصول مشتركی كه دارای ماهیت عقلی - شرعی‏هستند حاكم می‏ باشد. اصول ثابت و مشتركی كه رنگ زمانه به خود نمی‏ گیرد و فقط مصادیق آنهادر زمان‏های گوناگون متفاوت می‏باشد. اصول مشتركی چون عدالت كه در سیره و زندگی فردی -اجتماعی - سیاسی ائمه به وضوح مشهور است. به گونه‏ ای كه در سیره همگی آنها شاخه‏ های این ‏اصل ازجمله نفی ‏انظلام و استرحام، نفی عذر و خیانت، نفی تعدی به حقوق دیگران مشاهده‏ می‏ شود، همچنین قیام بر علیه ظلم و جور در تمامی زمان‏ها با اشكال متفاوت در سیره آنها به‏ چشم می‏ خورد. این اصل ما را به اصل دیگری رهنمون می‏شود. اهتمام به قانون و تبعیت واجرای آن با توجّه به عنصر مقتضیات زمان اصل است كه به عنوان امری قطعی و مسلم در سیره‏آنها محسوب می‏شود. در واقع بی‏ توجهی به قانون در سیره آنها جایگاهی ندارد و یا عدالت آنهاسازگار نمی‏ باشد. از طرفی در اسلام عدالت فردی و اجتماعی به عنوان هدف قانون‏گذار و قانون‏ الهی مدنظر است. در این راستا قانون الهی بر اساس عدالت و به منظور عدالت فردی و اجتماعی‏ وضع گردیده است. و هدف آن نفع و مصلحت همه مردم می ‏باشد. لذا عنصر مصلحت اسلام ومسلمین به عنوان عنصری تأثیرگذار در سیره آن بزرگواران نمود یافته به گونه‏ ای كه بررسی گردیدائمه مسلمین در موارد بسیاری این سیره و روش خویش را در این جهت هدایت كردند. آن بزرگواران در راستای ایجاد عدالت فردی اجتماعی و اجرای قانون الهی - كتاب و سنت- سعی نمودند با توجّه به اصل امر به معروف و نهی از منكر، وظیفه ارشاد و هدایت خلق به سوی‏حق را عملی سازند این اصل به عنوان اصل مبقیه اسلام و اصلی فراگیر محسوب می‏گردد ومی‏توان گفت تمام اهداف مثبت و منفی اسلامی از جمله تشكیل حكومت را در بر می‏ گیرد. درواقع عملی شدن اصول فوق بدون توجه به بزرگ‏ترین معروف سیاسی كه همان حكومت است،امكان نمی‏باشد. از طرفی وجود حكومت بدون توجه به اصل اقتدار و قدرت معنا و مفهوم‏ نمی‏ یابد. در هر نظامی آنچه به حكومت به عنوان ابزار اجرای قانون مشروعیت می‏ بخشد منشاءو منبع قانونی و عقلانی قدرت و اقتدار می‏باشد. لذا این اصل در سیره ائمه):( از اهمیت خاصی‏ برخوردار است.

دانش آموخته

• عذری باباکریمی

استاد راهنما

• منصور میراحمدی چناروئیه

  استاد تمام گروه علوم و اندیشه سیاسی و معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی ، رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

استاد مشاور

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی