چکیده

سئوال اصلی که در این پژوهش بر آن تاکید شده، این است که: سیره امام سجاد(ع)، در برخورد با مسایل سیاسی و اجتماعی زمانه چگونه بوده است؟ چرا؟ و فرضیه پژوهش عبارت است از امام سجاد(ع) با توجه به وظایف حفظ دین از یک سو و شرایط دشوار و نامناسب سیاسی اجتماعی عصر اموی از سوی دیگر به اقدامات فرهنگی پرداختند و در عرصه سیاسی به مبارزه پنهانی و عمل به تقیه روی آورده است. بررسی سیره و روش زندگی امامان معصوم به ما نشان میدهد که هر یک از آن بزرگواران در عصر خویش با اوضاع و شرایط سیاسی اجتماعی خاصی روبرو بودند. از این رو هر کدام به گونه خاصی برخورد میکردند؛ به طور مثال امام علی ‎۲۵ سال سکوت کرد، امام حسن صلح می کند، امام حسین قیام کردند اما امام سجاد روش دیگری به کار بردند و آن زبان نیایش و راز و نیاز بود. لیکن نه نیایش شخصی، بلکه مبارزه‌ای دقیق و حساب شده که در ظاهر نیایش جلوه‌گر میشد. نیایشی که مردم را آگاهی میداد؛ و دعاهایی که مردم را از همکاری با ظالمین و حاکمان زمانه منع میکرد. در واقع یک جنگ سرد با بعد مثبت آن در پیش گرفتند؛ که موفقیت این روش در زمان‌های بعد آشکار شد، که امام باقر و امام صادق موفق به تأسیس دانشگاه و تربیت شاگردان در ملاء عام شدند. در حالی که عصر امام سجاد با فاجعه کربلا آن چنان اختناقی بود که هیچ کس حتی جرات رفت و آمد به خانه امام را نداشت. نکته مهم این است که اختلاف روشها و سیاستهای ائمه معصومین در برخورد با مسائل زمانه خود، ناشی از اختلاف در دیدگاهها و اهداف نیست، بلکه ناشی از اختلاف شرایط و اوضاع اجتماعی و سیاسی است که هر کدام از امامان با آن مواجه بوده است. و گرنه اهداف امامان معصوم همه یکی است و برای آم اهداف تلاش میکردند.

دانش آموخته

• پروین حبیبی کردعلیوند

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• حسین مفتخری

  استاد گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی