چکیده

در این پژوهش سعی شده اوضاع تشیع قم از اول هجری قمری تا پایان قرن هفتم بررسی شود و علت بررسی این موضوع به این دلیل است تا دانسته شود چه عاملی در گسترش تشیع قم تاثیر داشته است و اینگونه تشیع، با سرعت در این شهر رشد کرده است. برای اینکه پژوهش بر پایه و اسلوبی استوار شود چارچوب نظری ارائه شده کع نظر ابن خلدون درباره شهر سازی است. ابتدا سعی شده بنا و شهر سازی قم بررسی شود ت از قدمت این شهر اطلاع حاصل شود و سپس وضعیت تشیع این شهر بررسی شده است. به همین جهت مناسب دیده شد تا پژوهش بر دو بخش تنظیم گردد تا نتیجه مطلوب حاصل شود. این دو بخش بر اساس فرضیه ای است که در پاسخ به سوال اصلی پژوهش داده شده است. و فرضیه را اثبات کرده است. سؤال اصلی پژوهش در مورد زمینه هاو عواملی است که باعث ظهور و گسترش تشیه در قم شده است و فرضیه پژوهش ورود اعراب اشعری، ورود و دفن حضرت معصومه(س) و حکومت آل بویه را از مهمترین زمینه‌ها و عوامل گسترش تشیع ر قم ذکر کرده است. در فصل اول سابقه باستانی قم و جغرافیایی این ناحیه و تاریخ پیدایش این شهر بررسی شده است و در فصل دوم ورود اعراب مسلمان به ایران بررسی شده است. در بخش اول اطلاعاتی مختصر از تاریخ قم حاصل می شود و در بخش دوم تشیع در قم بررسی شده است که این بخش شامل سه فصل است. فصل اول آن درباره فتح قم و ورود اعراب به آن و سکونت آنها در قم است. فصل دوم آن در مورد ورود حضرت فاطمه معصومه (س) به قم است و فصل سوم حکومت های پس از اسلام در ایران و روابط آنها با قم بیان شده است. با ورود اعراب اشعری، تشیع قم رو به گسترش می رود و اقدامات آنها باعث گسترش تشیع و آبادانی این شهر می شود. در مورد مفاخر و پیشینه قوم اشعری صحبت شده تابا شخصیت این قوم آشنا شویم. سیر مهاجرت طالبیان به این شهر و علاقه مردم قم به این خاندان و پیروان پیامبر و ائمه(س) در این پژوهش بیان شده است. ورودامام رضا (ع) و تاثیر تشیع قم بر دیگر مناطق در این پژوهش بررسی شده است. در مورد ورود حضرت فاطمه معصومه (س) به این شهر و تاثیر ورود این بانو در این شهر مطالب ذکر شده است و در ا}ر در مورد قم و حکومت های پس از اسلام در ایران مطالبی آورده شده که مهمترین حکمت یاد شده آل بویه است که نقش مهمی در گسترش تشیع در ایران به ویژه شهر قم داشته است.

دانش آموخته

• مریم سادات قدمی

استاد راهنما

• حسین ایزدی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام