چکیده

یکی از مسائل مهم جامعه شیعی، غیبت امام معصوم(ع) است. با توجه به فرا رسیدن عصر غیبت از جمله مسائل اساسی این است که معصومین(ع)، بویژه دو امام بزرگوار امام باقر(ع)و امام صادق(ع)، چه راهبردهایی برای آماده سازی جامعه شیعی برای آن دوران ارائه نموده‌اند؟ این رساله بر اساس چارچوب و الگوی راهبردی (سوات ـ swot)راهبردهای سیاسی ارائه شده توسط امام باقر و امام صادق(ع) را برای آماده سازی جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت بررسی نموده است. ابتدا به صورت اجمالی شرایط و ویژگیهای جامعه اسلامی عصر امام باقر و امام صادق(ع) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس شناسایی ویژگیهای این دوارن رساله تلاش نموده است جامعه شیعی را از بعد داخلی به لحاظ ضعف مانند: وضعیت بد اقتصادی، عدم وجود فرصت‌های ‌شغلی، وضعیت خفقان سیاسی و اجتماعی برای شیعیان، انشعاب و عدم وحدت شیعیان، اختلاف در مصداق امام بعد از امام سجاد (ع)، قیام‌های ‌نابهنگام در درون جامعه شیعیان،و به لحاظ قوت مانند: وجود رهبر واحد وجود شاگردان ممتاز باقرین(ع)، جغرافیای گسترده شیعیان، وضعیت فرهنگی جامعه شیعیان، جایگاه علمی باقرین(ع)، مکتب علمی باقرین(ع) بررسی نماید و از بعد خارجی به لحاظ فرصتها مانند: اختلاف بین امویان، درگیری امویان و عباسیان، قیام بر علیه حکومت وقت، رفع ممنوعیت حدیث، تأسیس حکومت عباسیان و تهدیدها نیز مانند: جریان‌های ‌فکری و سیاسی مخالف، ممنوعیت کتابت حدیث، احادیث ساختگی و اسرائیلیات، افکار التقاطی و انحرافی و غالیان، سیاست ارعاب و ترور توسط حاکمیت، وجود شخصیت منصور دوانیقی، بررسی نماید. رساله حاضر با توجه به محوریت مسأله غیبت و فرارسیدن عصر زندگی جامعه شیعی در غیاب امام معصوم(ع)، با ترکیب ابعاد داخلی و خارجی به شناسایی راهبردهای مربوطه پرداخته است. با تلفیق الگوی راهبردی ضعف ـ فرصت(WO) راهبرد زنده نگه داشتن عاشورا و دعا ارائه شده است، با تلفیق الگوی راهبردی قوت ـفرصت(SO) راهبرد حکومت غیر معصوم (ولایت فقیه) و تولی ارائه شده است، با تلفیق الگوی راهبردی ضعف ـ تهدید(wt) راهبرد: تقیه، مدارای مصلحتی، انتظار فرج و صبر در عصر غیبت ارائه شده است، و همچنین با تلفیق الگویراهبردی قوت تهدید(st)،راهبرد سازمان وکالت و تبری برای آماده‌سازی جامعه اسلامی برای عصر غیبت از کلام باقرین(ع) ارائه شده است. واژگان کلیدی: امام صادق(ع)، امام باقر(ع)، عصر غیبت، آماده‌سازی سیاسی ـ اجتماعی، راهبردها.

دانش آموخته

• سید ابراهیم معصومی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• سید محمد حسین هاشمیان

  دانشیار و مدیر گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام