کتاب مقدس نهج البلاغه نمونهای از صفات، ملکات و علوم علی (ع) در تمام مسائل می باشد. از جمله در رابطه بین فرد و دولت نهج البلاغه دیدگاه خاصی دارد پژوهش حاضر به بررسی این رابطه از دیدگاه امام علی می پردازد. از نظر نهج البلاغه این رابطه متقابل است. فرد که در این جا مردم و جامعه است وظایف و حقوقی در مقابل دولت دارند. دولت هم که در اینجا شامل تمام دستگاه حکومتی و زمامداران می شود وظایف و حقوقی در مقابل مردم دارند. این حقوق و وظایف متقابل است. هر کجا حقی باشد وظیفهای هم در کنار آن وجود دارد. وظیفه بدون داشتن حق معنا ندارد. امام علی (ع) بر این نکته تأکید می کردند که مردم و دولت باید حقوق و وظایف خود را بشناسند و پسدار آن باشند مردم باید در دولت با حمایت، شکایت، امر به معروف و نهی از منکر و... مشارکت فعالانه داشته باشند و وظیفه خود را در قبال دولت به خوبی انجام دهند. در مقابل دولت و زمامداران نیز باید خدمتگذار مردم باشند و امنیت، عدالت، تربیت و رفاهت و... را برای مردم ایجاد کنند. حقوق متقابل از رابطه متقابل نشأت میگیرد وقتی ما این حقوق و وظایف متقابل را بررسی کنیم به رابطه متقابلی که بین اینها وجود دارد پی میبریم. توضیحات مفصل تر را میتوان در این تحقیق دنبال کنیم.
استاد تمام گروه علوم و اندیشه سیاسی و معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی ، رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوزی امام رضا علیه السلام