چکیده

این پژوهش به منظور بررسی حیات سیاسی اجتماعی زبیر بن عوام صورت گرفته و هدف آن روشن ساختن این مطلب است که منحنی تحول در مواضع سیاسی اجتماعی زبیر از چه علل و عواملی تأثیر پذیر بود؟ بدین دلیل که زبیر از برجسته‌ترین اصحاب رسول خدا و از نقش آفرینان صدر اسلام بود و باعث تقویت نهاد نوپای اسلام شد و جزء نفرات اولی بود که در ایام نیاز و یاری اسلام به پیامبر گرویدند. او که پسر عمو حضرت علی و پیامبر اسلام و از نامیترین و برجسته‌ترین مجاهدان جنگهای صدر اسلام بود و قریب به نیم قرن یعنی از نخستین روزهای آغاز رسالت پیامبر از یاران نزدیک او بود، اما بعدها در مواضع فکری، سیاسی و اجتماعی او تغییراتی ایجاد گردید که تأثیر نامطلوبی بر روند حرکت اسلام بر جای گذاشت. بر این اساس فرضیه اصلی پژوهش حاضر بدین صورت تدوین گردید: قرار گرفتن در شورای شش نفری عمر و احساس برابری موقعیت با دیگران خصوصا امام علی(ع)، تحریکات معاویه و امویان و فرزندانش بویژه عبدالله نسبت به او، بدست آوردن ثروت سرشار و میل به حکومت کردن و کسب قدرت باعث تأثیرگذاری بر مواضع سیاسی اجتماعی او گردید. برای آزمون فرضیه، سه فصل و یک نتیجه گیری در نظر گرفته شده است. فصل اول، زندگانی زبیر در عصر پیامبر را مورد بررسی قرار میدهد، فصل دوم، به زندگی او در دوره خلفای نخستین میپردازد و فصل سوم زندگی او را در دوره امام علی دنبال میکند و در بخش نتیجه گیری پس از تحلیل مطالب مرتبط با هم به یک جمع بندی منجر میشود.

دانش آموخته

• احسان آذرکمند

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام