چکیده

پژوهش حاضر تحت عنوان "جنبش‌های علویان (جلالیان) در عثمانی (از سلیم اول – محمود اول)" و با سئوال اصلی, علل شكل‌گیری جنبش‌های علوی (جلالی) در عثمانی از سلیم اول- محمود اول چه بوده است؟ می باشد. این تحقیق بر اساس نظریه ادواری «هرایر دکمجیان» استوار است، دکمجیان عقیده دارد که در طول تاریخ جوامع اسلامی، در هر زمان که جامعه ای، دچار بحران شود، یک جنبش فکری، سیاسی رستاخیزی به وقوع می پیوندد. وی به وجود بحرانهای شش گانه (بحران هویت, مشروعیت, آشوب و فشار, تضاد طبقاتی, ضعف نظامی و فرهنگ) بروز قیامها و جنبشهای مختلف معتقد است. بر این اساس، او عنوان می کند در اغلب دوره های مختلف تاریخ اسلام، وقوع دو یا سه بحران از بحرانهای شش گانه مذکور برای ایجاد حرکتهای فکری و سیاسی رستاخیز کافی است. بنا براین فرضیه این پژوهش چنین آمده است که «بحرانهای موجود (به ویژه بحران مشروعیت و تضاد طبقاتی) در جامعه عثمانی – از سلیم اول تا محمود اول – باعث شکل گیری جنبش هایی از سوی علویان گردید.» در دوره مورد نظر، علویان آناطولی، به دولت ایران تمایل شدید داشتند و دولت عثمانی را غاصب می شمردند؛ که با تهییج دولت صفوی و حمایت مردم آناطولی از خلفای آنان (نمایندگان دولت صفوی در آناطولی)، قیامها و جنبشهایی علیه حاکمیت عثمانی ایجاد نمودند؛ این مطلب، تحت عنوان بحران مشروعیت مورد تأمل قرار گرفت. به تدریج با ضعیف شدن دولت ایران، این گونه قیامها که رنگ مذهبی داشتند، کم شدند. از این پس قیامهایی به دلیل تضاد طبقاتی و بی عدالتی های دولت (عثمانی) نسبت به دولتمردانش با رهبری برخی مقامات دولتی در منطقه آناطولی – که محیطی مناسب برای اینگونه فعالیت ها بود – صورت گرفت. پژوهش حاضر، این حقیقت را با عنوان تضاد طبقاتی، مورد کنکاش قرار داد و به این ترتیب، فرضیه خود را به اثبات برساند. واژگان کلیدی: جنبشها، علویان، (جلالی ها)، عثمانی، سلیم اول ،محمود اول.

دانش آموخته

• زهره ایرانی

استاد راهنما

• وهاب ولی

  دكتر ولی از محققان كتب تاریخی و ادبی تركیه و منطقه قفقاز است كه آثاری چون " ادیا جهان باستان گ (سه جلد) تاریخ عثمانی، نگاهی به روند نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسی در تركیه، قفقاز و سیاست امپراتوری عثمانی و ده ها مقاله و تالیف دیگر را در كارنامه دارد.

استاد مشاور

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران