چکیده

تمدن اسلامی توسط پیامبر اکرم(ص) پایه‌گذاری شد و به‌وسیله ائمه اطهار تکامل پیدا کرد و پس از آن فراز و فرودهایی پیدا کرد. در عصر حاضر پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) و سپس آیت‌الله خامنه‌ای که بنابر نظریه ولایت فقیه، ادامه دهنده راه و منطق فکری ائمه اطهار هستند، در پی احیای این تمدن و ایجاد تمدن نوین اسلامی می‌باشند و آن را هدف نهایی تشکیل نظام جمهوری اسلامی بیان کرده‌اند. هدف این رساله بررسی جایگاه عقلانیت به‌عنوان یکی از چهار رکن تشکیل دهنده تمدن نوین اسلامی در اندیشه امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای است. بدین منظور، پس از بررسی معنای تمدن و ارکان و شاخصه‌های آن، به بررسی جایگاه عقلانیت در تحقق اهداف غایی و میانی تمدن نو‌ین اسلامی پرداخته می‌شود و بیان خواهد شد برای اثبات کارآمدی تمدن اسلامی لازم است تا ارتباط وثیقی بین اهداف غایی و میانی آن که برگرفته از دستورات عقل نظری و عقل عملی هستند برقرار شود که آن را عقلانیت شبکه‌ای می‌نامیم. همچنین اثبات خواهد شد که عقلانیت شبکه‌ای با محور قرار دادن عدالت، موجب برقراری ارتباط بین چهار هدف میانی، یعنی عدالت، امنیت، آزادی و رفاه اقتصادی می‌شود. عقلانیت شبکه‌ای در فرآیند دستیابی به تمدن نوین اسلامی نیز از طریق شناخت جنود عقل و جهل و ایجاد هم‌افزایی بین آنها سبب شکوفایی عقل در هر یک از پنج مرحله دستیابی به تمدن نوین،یعنی انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن نوین اسلامی شده و تمدنی متعالی را در مقابل هفت تمدن متدانی که عقل در آنها حاکم نیست، ایجاد می‌کند.

دانش آموخته

• سید شهاب لاجوردی

استاد راهنما

• مسعود معینی پور

  استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / مدیر شبکه چهار صدا و سیما

استاد مشاور

• محمدحسین دانش کیا

  عضو هیات علمی گروه تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی