چکیده

این نوشتار با عنوان «جایگاه سیاسی- اجتماعی صحابه در دورهی حکومت امویان» در پاسخ به این سؤال که: صحابه از چه جایگاه سیاسی، اجتماعی در این دوره برخوردار بودند؟ این فرضیه را مطرح میکند که صحابهی پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) به عنوان نخبگان سیاسی و اجتماعی صدر اسلام با توجّه به حالات و مواضعی که داشتند، به دو گروه موافق و مخالف با امویان تقسیم میشوند که این امر طبعاً تعامل دوگانه امویان را با آنها به دنبال داشته است و با حفظ اسم و رسم صحابه بودن، گروهی مورد تکریم و گروهی دیگر مورد بیتوجهی و بیمهری آنها واقع شدهاند. امّا برای اثبات این فرضیه، نظریهی نخبگان و تأثیر آنها در تحولات مختلف جامعهی بشری مطرح و مورد بررسی واقع شده که با دورههای مختلف تاریخ منطبق است و دورهی امویان هم از این امر مستثنا نیست. در ادامه با تبیین مفهوم صحابه و انطباق آن با نخبگان و برگزیدگان به صورت اجمالی به شخصیتهای مؤثر صحابه در دورهی امویان پرداخته شده و مواضع آنها در قبال امویان، که گستره زمانی و مکانی آن دوره را در بر میگیرد بررسی شده است. و بالاخره با توجّه به حالات و روحیات صحابه و همچنین امویان، گروهی از صحابه به عنوان موافقان این حکومت مورد تکریم آنها واقع شده و عناوین مهم حکومتی از جمله قاضی، والی و ... را در اختیار میگیرند و گروه دیگر که مخالف امویان بودند مورد آزار و اذیت و شکنجه و بی مهری آنها واقع شدند. واژگان کلیدی: نخبگان،صحابه،امویان،جایگاه سیاسی-اجتماعی.

دانش آموخته

• علی ابراهیمی

استاد راهنما

• حسین مفتخری

  استاد گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام