چکیده

از مهم ترین چالشهای انسان معاصر در عرصه ی اندیشه و عمل، معضلات اجتماعی و سیاسی است و قرآن کریم به عنوان کتاب جامع هدایت بشری، علاوه بر مسائل اعتقادی و احکام فردی به مسائل حقوقی، اجتماعی و سیاسی نیز اهتمام ویژه ای دارد. از ضرورتهای قرآن پژوهی کشف نظام مند دلالتهای سیاسی قرآن و بکارگیری آنها در اندیشه و عمل سیاسی اسلامی است. این نوشتار در پی آن است که محور اصلی سوره انفال را کشف نموده وسپس با شناخت دلالت ها و مفاهیم سیاسی آن، آنها را حول محور اصلی سوره تحلیل و بررسی نماید. برخلاف دیدگاهی که آیات قرآن را همچون خطوطی پراکنده و ناموزون می بیند، براساس کاوشهای جدید قرآن پژوهان معاصر، آیات هر سوره غرض واحدی را در پی میگیرد و نظمی هندسی بر ساختار سوره ها حاکم است. بدیهی است کشف انسجام مفاهیم درونی و دلالتهای سیاسی هر سوره، یاری گر پژوهنده سیاسی در فهم مضامین سیاسی قرآن کریم خواهد بود. از همین روی ما در این تحقیق تلاش کردیم تا با بکارگیری روش "تحلیل ساختاری-مضمونی" به بررسی وکشف مهمترین دلالت های سیاسی سوره انفال بپردازیم. تحلیل ساختاری مضمونی، روشی ابداعی است که از ترکیب دو روش تفسیر ساختاری و تحلیل مضمونی بدست آمده است. با بکارگیری این روش، نشانگان بلاغی، تاریخی و محتوایی متن مورد نظر بررسی شده و مضمون محوری و مضامین سیاسی آن استخراج می شود. "جهاد" ، محور موضوعی سوره انفال بوده و به عنوان محور کشف دلالت های سیاسی سوره انفال استفاده گردید که در ضمن آن به چند کلان مفهوم سیاسی رسیدیم که تبیین کننده دلالت های سیاسی سوره انفال می باشند و عبارتند از: ۱-عوامل پیروزی و شکست در جنگ ، ۲-احکام غنائم ، ۳-آمادگی نظامی و دفاعی ، ۴-سلم ۵-برخورد با اسرا جنگی ۶-دشمن شناسی ۷- امدادهای الهی در جنگ ۸-سنت های الهی ۹-وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری واژگان کلیدی: قرآن کریم؛ سوره انفال، تفسیر ساختاری- مضمونی، دلالت های سیاسی.

دانش آموخته

• قاسم احمدی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• عبدالکریم بهجت پور

  مدیر حوزه های علمیه خواهران