چکیده

دستیابی به جامعه ی مطلوبی که انسان را به سعادت و کمال برساند، همواره اندیشمندان و سیاستمداران را به ترسیم آمان‌شهرهای متفاوت واداشته است؛گاهی آن را به صورت بهشت این جهانی تصور کرده و زمانی نیز با چنگ زدن به اسطوره ها، به ترسیم جامعه‌ای اسطوره‌ای پرداخته است. در این میان ترسیم جامعه‌ای مطلوب که منشأ وحیانی داشته و به دور از خیال و قابل تحقق باشد ضروری به نظر می‌رسد. لذا ما در این پژوهش با توجه به اهمیت و ضرورت ترسیم جامعه ی آرمانی و ظرفیت قابل توجه صحیفه ی سجّادیه برای ترسیم چنین جامعه‌ای به کشف و توصیف جامعه ی مطلوب در اندیشه ی امام سجّاد (علیه السلام) پرداخته‌ایم. روش این پژوهش، توصیفی ـ اسنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل متن استفاده خواهیم نمود. این روش از روش‌های کیفی و نوعی روش ژرفا‌نگر است که در آن سؤالاتی به متن ارائه و پاسخ آنها استخراج و در موارد غیر‌صریح استنباط می‌گردد. برای اینکه طبقه بندی دقیق و کاملی از اطلاعاتی که با مراجعه به متون روایی و صحیفه ی سجّادیه در پاسخ به سؤالات تحقیق، گردآوری شده، داشته باشیم هر کدام از سؤالات تحقیق را در قالب نهادهای پنجگانه (خانواده، اقتصاد، سیاست، تعلیم و تربیت و حقوق) دنبال می‌کنیم. زیرا از آنجا که ارتباطات هر فرد با سایر افراد در چارچوب نهادهای اجتماعی صورت می‌پذیرد، یکی از بهترین و موثرترین روش‌ها برای ادراک کل جامعه این است که نهادهای اصلی آن و مناسبات موجود میان آنها را مورد توجه قرار دهیم. توجه به مبانی جامعه ی آرمانی و ویژگی‌ها و راهکارهای تحقق جامعه ی مطلوب در قالب نهادهای اجتماعی از دیدگاه امام سجّاد (علیه السلام) از اهداف این تحقیق به شمار می‌رود. جامعه ی آرمانی از دیدگاه امام سجّاد (علیه السلام) جامعه‌ای است که در آن روابط انسانی در درون نهادهای اجتماعی براساس ارزش‌های الاهی شکل می‌گیرد و حرکت در مسیر بندگی خداوند و دستیابی به سعادت جاودانی، مهمترین ویژگی این جامعه مطلوب می‌باشد. هر کدام از نهادها در اندیشه ی امام سجّاد (علیه السلام) از ویژگی‌ها و راهکارهای خاصی نیز بهره می‌برند که این جامعه را از سایر جوامع آرمانی متمایز می‌سازد. تقدس سنت ازدواج، تربیت عقلانی و اخلاقی، عدالت اقتصادی، حاکمیت و ولایت الاهی و نظم حقوقی برخی از مهمترین ویژگی‌های نهادهای خانواده، تعلیم و تربیت، اقتصاد، سیاست و حقوق در جامعه ی آرمانی در اندیشه ی امام سجّاد (علیه السلام) محسوب می‌شوند. حصر روابط جنسی در چارچوب زناشویی، یاد خدا، فقرستیزی، مبارزه ی با خودکامگی و قانون عادلانه برخی از راهکارهای تحقق جامعه ی مطلوب به شمار می‌روند. کلید واژه: جامعه ی آرمانی، ویژگی‌ها، راهکارها و امام سجّاد (علیه السلام).

دانش آموخته

• سعید مقدم

استاد راهنما

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• نصرالله آقاجانی

  عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام