چکیده

عنوان مورد بحث در این رساله تحلیل انتقادی عقلانیت در آراء تفسیرگرایان جهت شناخت سایرفرهنگ‌ها از منظر حکمت اسلامی است. جهت پاسخ به این مسأله، مکانیزم شناخت سایر فرهنگ‌ها از منظر تفسیرگرایان مورد واکاوی قرار گرفت. مضمون محوری عقلانیت در شناخت سایر فرهنگ‌ها دالی محوری است که در‌صدد ردیابی آن در آراء پنج متفکر تفسیرگرا ( وینچ ، تیلور،گیرتز، سالینز، آبیسکر) بودیم . همچنین ایده اعتباریات علامه طباطبایی به عنوان نماینده حکمت اسلامی مورد توجه قرار گرفت.روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی – تحلیلی و همچنین روش رئالیستی حکمت اسلامی است . تأکید وینچ بر قواعد اجتماعی ، انکار زبان خصوصی و رد عقلانیت فرا‌فرهنگی و تأکید تیلور بر زبان مقایسه فصیح ، جهان مرجع مشترک و عقلانیتی پراگماتیستی وتأکید گیرتز بر ایده مفهوم سازی ترکیبی ، رد ذهنیت‌های جهانشمول و تأکید سالینز بر طرح واره‌های مفهومی و پذیرش تکثر‌گرایی فرهنگی و تأکید آبیسکر بر طرح ماهیت زیست شناختی مشترک و عقلانیت عملی منتج از آن، مکانیزم‌های متمایزی بود که جهت شناخت سایر فرهنگ‌ها بررسی شد و البته علاوه بر ابهام در برخی مفاهیم ، نقدهای متفاوتی چه در گفتمان تفسیر‌گرایی و چه در سایر گفتمان‌های غربی بر این عده وارد شده که به مثابه مدخلی جهت طرح عقلانیت اسلامی از منظر حکمت اسلامی مورد توجه قرار گرفت .علامه طباطبایی به عنوان حکیمی مسلمان با تأسیس ادراکات اعتباری ذیل عقل عملی و طرح بحث مصلحت و فطرت و توجه به غایات و انسان‌شناسی، عقلانیتی را پی ریزی می نمایدکه در صورت عدم تأمین مصلحت مد نظر، قابلیت نقد را نیز دارد که با این مکانیزم وارد عقلانیت جهان‌شمول شده و از سنجش‌ناپذیری جدا می‌شویم. او مطالعه فرهنگ‌ها را از حیثی بر مدار قاعده و از جهتی منوط بر قانون کرد و در بعد قواعد که اعتباری هستند، اعتبارات اجتماعی و خصوصی را تأیید وعقلانیت فرا‌فرهنگی را پذیرفت. واژگان کلیدی:حکمت اسلامی ، عقلانیت ، تفسیرگرایان ، ارتباطات بین فرهنگی ،اعتباریات .

دانش آموخته

• داود رحیمی سجاسی

استاد راهنما

• عماد افروغ

  عماد افروغ (زاده ۱۳۳۶ در شیراز) نویسنده، جامعه‌شناس و نظریه‌پرداز علوم اجتماعی است. او نمایندهٔ مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در دورهٔ هفتم و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس بود. استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی / عضو هیات امنای دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• احمد واعظی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام