چکیده

چکیده فهم و تبیین تغییر و پویایی جوامع انسانی همواره مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی بوده است. سیر تغییر و دگرگونی جوامع از این لحاظ که به چه سمت و سویی در حال تحول است و به کجا خواهد انجامید، سه دیدگاه کلی تحت عنوان نظریات تکاملی، دوری یا چرخشی و انحطاطی به خود اختصاص داده است. این مقاله تلاش میکند پس از فراهم آوردن مقدمات نظری، دیدگاه علامه طباطبایی و استاد مطهری مبتنی بر سیر تکاملی جوامع و نقشی که فطرت در تکامل جوامع ایفا مینماید را بررسی نماید. از این روی تلاش شده با مراجعه به آثار مکتوب و غیر مکتوب ایشان و تحلیل همهجانبه آثار ایشان به این مهم دست یابیم. در این بین بر خلاف دیدگاه افرادی که تکامل اجتماعی را صرفا به بُعد مادی تقلیل داده و عواملی همچون انطباق با محیط و یا تضاد درونی پدیدهها را به عنوان علت تکامل جوامع بیان میکنند، علامه طباطبایی و استاد مطهری تکامل اجتماعی را تابعی از تکامل انسان در نظر میگیرند به نحوی که با تکامل انسان از بُعد مادی به معنوی تکامل اجتماعی نیز در ساحتهایی چون ساختار اجتماعی، ساختار اقتصادی و فرهنگ تکامل یافته و با فراگیر شدن فرهنگ معنوی همه ابعاد و بخشهای مختلف جامعه متاثر از فرهنگ معنوی و تحت الزامات آن قرار خواهد گرفت. همچنین در این تلقی از تکامل اجتماعی فطرت به عنوان علت تکامل اجتماعی و نیز معنا دهنده تکامل اجتماعی در کانون توجه این اندیشمندان قرار دارد.

دانش آموخته

• حسین اسدی

استاد راهنما

• شمس الله مریجی

  ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

استاد مشاور

• علی اصغر اسلامی تنها

  استادیار گروه فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام