چکیده

مقتضای فقه‌محوری دولت اسلامی این است که کارگزاران در سطوح مختلف از جمله کارگزاران ارشد نظام نسبتی وثیق با فقه برقرار نمایند. ایده سفیر فقیه تأکید می‌کند که مدیران ارشد دولت اسلامی باید در حیطه وظایف و دخالت در امور از فقاهت و تخصص موضوعی و حکمی در مسئله برخوردار باشند. کارآمدی از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هر نظریه علمی پیرامون هر موضوع اجتماعی تلقی شده است. نظریات کارآمدی روابط بین‌الملل علاوه بر اشکالات ساختاری و تطبیقی از حجیت و شرعیت برای استفاده دولت اسلامی به‌عنوان مبنای رفتاری برخوردار نیست. تعهد فقه سیاسی شیعه به پاسخگویی به مسائل اجتماعی با برخورداری از میراث عظیم و غنی در طول تاریخ، برنامه عملی مکلفان را برای رشد و تعالی جامعه طراحی ترسیم نموده است. اهداف هر کشور در نظام بین‌الملل می‌تواند میزان کارآمدی آن کشور را مشخص نماید. «استقلال از دیگر کشورها» و «روابط مسالمت‌آمیز با دیگر کشورها» دو هدف اساسی دولت اسلامی در نظام بین‌الملل است. الگوی فقهی مناسب در جهت تحقق این دو هدف از نتایج و آورده‌های تحقیق حاضر است. این الگوی فقهی مبتنی بر دو اصل قاعده علو و نفی ظلم علاوه ایجاد «مشروعیت عملکرد کارگزاران دولت اسلامی در عرصه سیاست خارجی» سبب تدوین الگویی کارای در این حوزه می‌شود. در نوشتار حاضر با بررسی جوانب فقهی دو قاعده‌ای که هدف استقلال و روابط مسالمت‌آمیز با دیگر کشورها را در روابط دولت اسلامی محقق می‌کند و به تطبیق این الگوی فقهی در تجربه عملی در جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک نمونه عینی پرداخته‌ایم. فصل چهارم تحقیق با بررسی‌های نظری و میدانی، تأثیر حضور فقیه به‌عنوان رئیس نمایندگی دولت اسلامی را در کارآمدی عرصه سیاست خارجی دولت اسلامی را مورد پژوهش قرار داده است و مؤلفه‌های کارآمدی بین این دو مقوله را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

دانش آموخته

• محمدصادق آسیم

استاد راهنما

• احمد رهدار

  عضو هیات علمی گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• جواد قاسمی

  مدرس حوزه و دانشگاه / مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر استان فارس