این تحقیق بر آن است که به بررسی رابطه عالم برزخ و قیامت از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) و شاگردان ایشان بپردازد. در این تحقیق حقیقت نفس از دیدگاه علامه و شاگردانش مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن به بررسی عالم برزخ و قیامت در کتاب و سنت پرداخته شده که عالم برزخ با عنوان حائل و حدفاصل بین عالم دنیا و آخرت تعبیر شده است و قیامت هم با عنوان روز رستاخیز که همه انسانها در چنین روزی از قبرها به اذن خدا برای حسابرسی برانگیخته خواهند شد تعریف میشود و در آخر هم رابطهای که بین برزخ و قیامت وجود دارد از دیدگاه علامه و شاگردانش بررسی شده است. وجه مشترک همه این بزرگان این است که رویکرد نقلی دارند و در خصوص برزخ و قیامت بیشتر به آیات و روایات تمسک میکنند چون کم و کیف عالم برزخ و قیامت بیشتر بر اساس نقل میباشد، لذا هر یک به دسته ای خاص از آیات و روایات و یا بیان خاصی پرداختهاند، اما برخی از بزرگان از دیدگاه عقل نیز این مباحث را مورد بررسی قرار دادهاند که در فصل سوم بیان شده است. روش این تحقیق کتابخانهای، تحلیلی و توصیفی میباشد. و نتیجهای که از این تحقیق گرفته میشود این است که انسانها پس از مرگ و مفارقت روح از بدن، با متلاشی شدن جسدشان، روح و نفسشان باقی خواهد ماند و به سرایی ما بین عالم دنیا و آخرت، که از آن به عالم قبر و برزخ تعبیر می شود منتقل خواهند شد و تا برپایی قیامت در آنجا بسته به عملکرد آنها در دنیا از زندگی با سعادت بهرهمند و یا به زندگی پرشقاوتی گرفتار خواهند شد و حکمت الهی اقتضاء میکند که در آن سرا که حکم معبر و دالان ورودی برای سفر آخرت دارد با تعالیمی که کسب میکنند روحشان استکمال یافته و با حوادث پیشروی نوعی آمادگی برای رویارویی با وقایع قیامت در آنها ایجاد خواهد شد، در حقیقت عالم برزخ برای آدمی هم نحوه ای از استکمال است و هم جنبه تمهیدی برای او میباشد پس میتوان بیان کرد رابطهای که بین عالم برزخ و قیامت وجود دارد یک رابطه وجودی است نه اعتباری. روح انسانها با ورود به عالم قبر و مواجه شدن با حوادث از جهت وجودی نسبت به دنیا کاملتر خواهد شد و برای استکمال نهایی که در قیامت محقق میشود کسب آمادگی میکند. واژگان کلیدی: برزخ، قیامت، علامه طباطبائی، شاگردان علامه طباطبائی، نفس.
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام