چکیده

عدالت سیاسی از شاخه های عدالت اجتماعی بوده که همواره مورد توجه اندیشمندان سیاسی بوده است. در میان اندیشمندان و فعالان سیاسی، آیت الله نائینی(ره) و امام خمینی(ره) به دلیل شرایط زمانی خود، بیشتر به این مقوله پرداخته و آن را مورد توجه قرار داده اند، پرواضح است که نگاهی عالمانه و عمیق و ژرف به اندیشه های بزرگان و محققان، همراه با مقایسه تطبیقی و مورد تفحص و تجزیه و تحلیل قرار دادن آنها، موجب رسیدن به ایده ها و مؤلفه هایی سودمند و کارساز در رسیدن به هدف از بعثت انبیاء در جامعه، می باشد. در این پژوهش با عنوان بررسی تطبیقی عدالت سیاسی در اندیشه امام خمینی و آیت الله نائینی، در صددیم تا در حد امكان شاخص‌های عدالت سیاسی از دیدگاه این دو بزرگوار را مطرح كرده و با یكدیگر مقایسه كنیم. امام خمینی در راستای تحقق عدالت سیاسی مؤلفه‌هایی همچون حكومت اسلامی و یا به تعبیری جمهوری اسلامی، ولایت فقیه، تفكیك قوا، آزادی و صدور انقلاب را مورد توجه قرار می‌دهد، مرحوم نائینی هم با توجه به مقتضیات زمان خود مؤلفه‌هایی همچون سلطنت مشروطه، تفكیك قوا، آزادی و پرهیز از استبداد، نظارت و ولایت فقها را مورد توجه قرار می‌دهد. در مقایسه‌ی مؤلفه‌های مطرح شده از جانب این دو بزرگوار می‌توان گفت كه تفاوت اساسی این دو بیشتر در شرایط زمانی آن‌ها نهفته است چرا كه در بیشتر مؤلفه‌ها شباهت دارند و تنها این محدودیت یا وسعت دایره مشمولیت مؤلفه مورد نظر است كه موجب تفاوت میان دیدگاه این دو بزرگوار شده است. كلید واژه: عدالت، عدالت سیاسی، تفكیك قوا، استبدادستیزی، ولایت فقیه.

دانش آموخته

• کاظم محدثی

استاد راهنما

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی