چکیده

یکی از عوامل پویندگی فکر اسلامی و از کهن‌ترین شیوه‌های برخورد اندیشه‌ها که به تأیید اسلام رسید،مناظره است. مناظره به شیوه نیکو یکی از روش‌های رایج و عقلانی برای تبیین اندیشه‌ها، باورها و دفاع از مبانی اعتقادی است. در طول تاریخ گروه‌های گوناگون از این شیوه استفاده می‌کردند و قرآن کریم، سیره پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع) به آن اهتمام دارند. بغداد پایتخت عباسیان، مهمترین شهر جهان اسلام و مرکز فرهنگ تمدن اسلامی، به علت حضور گروه‌های مختلف سیاسی، مذهبی شاهد مناظرات بسیاری بین گروه‌ها، خصوصاً میان شیعه و اهل سنت در طی قرن‌های سوم تا پنجم هجری بوده است. ما در این پژوهش بر اساس روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی با رجوع به منابع کتابخانه‌ای درصدد بررسی تاریخی وکلامی زمینه‌ها و پیامدهای این مناظرات هستیم. بر اساس مستندات تاریخی می‌توان اذعان کرد که زمینه‌هایی همچون انحرافات سیاسی، اجتماعی، فکری و عقیدتی باعث شکل ‌گیری این مناظرات شده که پیامدهایی همچون ابطال افکار و عقاید باطل، گرایش به تشیع، رشد و توسعه مکتب کلامی شیعه، هویت بخشی به تفکرات شیعه و واگرایی بین شیعه و اهل سنت را به دنبال داشته است. گفتنی است شیخ مفید عالم برجسته شیعه، طلایه دار مناظرات شیعیان با اهل سنت در بغداد در طی این قرون بوده است. واژه‌های کلیدی: مناظرات، شیعه، سنی، بغداد، زمینه‌ها، پیامدها.

دانش آموخته

• سید احسان یگانه

استاد راهنما

• حسین ایزدی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام