چکیده

تبلیغ دین در فرهنگ اسلامی از جایگاه رفیعی برخوردار است و از وظایف پیامبران، اولیای الهی و علمای دین می باشد. تبلیغ دینی از منظر هدف، علاوه بر آگاهی بخشی به جنبه تربیتی توجه ویژه دارد و کمال تبلیغ در این است که در نگرش ها، گرایشات، عقاید و نهایتاً رفتار مخاطبان تغییر جدّی ایجاد کند. روحانیت به عنوان فرستندگان اصلی پیام دینی در امر تبلیغ نقش بسیار اساسی دارند. توجه به ویژگی های مخاطب و تناسب پیام با شرایط فکری و سنی و اقتضائات روانی او، میزان اثربخشی تبلیغ را افزایش می دهد. با توجه به اهمیت مخاطبان نوجوان و نیازهای دینی دانش آموزان، برنامه اعزام مبلغان به مدارس از سوی متولیان تبلیغی، با همکاری آموزش و پرورش در دهه اخیر صورت گرفته است. در این پژوهش به منظور سنجش اثربخشی حضور مبلغان در مدارس بر نحوه نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت، پس از تعیین مهم ترین شاخص های مربوط به عملکرد مبلغان مدارس و ابعاد نگرش، مدلی برگرفته از نظریه اقناعی هاولند ترسیم گردید و با توجه به این مدل، عملکرد مبلغان مدارس مورد ارزیابی قرار گرفت و نحوه نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت و رابطه عملکرد مبلغان مدارس و نحوه نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت با روش پیمایش بررسی شد. جمعیت آماری این پژوهش، دانش آموزان دبیرستانی دختر و پسر استان چهارمحال و بختیاری هستند که مبلغان روحانی در مدارس آن ها حضور داشته اند. حجم نمونه آماری تحقیق حاضر بر اساس فرمول کوکران 352 نفر از دانش آموزان تمامی مقاطع تحصیلی دبیرستان، در رشته های تجربی، ریاضی و انسانی، در سه شهر شهرکرد، سامان و بروجن از شهرهای اصلی استان چهارمحال و بختیاری که مبلغان حضور بیشتری در مدارس آن ها داشته اند، در نظر گرفته شد. با اجرای پیمایش و تکمیل پرسش نامه محقق ساخته؛ داده ها استخراج و طبقه بندی شد و پس از آن با کمک نرم افزار spss و آزمون های آمار توصیفی و استنباطی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مطابق یافته های پژوهش، 5/73 درصد پاسخ گویان عملکرد مبلغان مدارس را مثبت، 5/2 درصد منفی و 24 درصد بینابین ارزیابی کرده اند. همچنین یافته ها نشان داد که تفاوت معناداری بین ارزیابی دانش آموزان از عملکرد مبلغان بر حسب جنسیت، سال تحصیلی، رشته تحصیلی، معدل و دسترسی به اینترنت و ماهواره در منزل وجود دارد. هم چنین در مورد نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت یافته ها حاکی از آن است که تفاوت معناداری بین نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت بر حسب جنسیت، سال تحصیلی، رشته تحصیلی، معدل، عزت نفس، برونگرایی و دسترسی به اینترنت و ماهواره در منزل وجود دارد. میانگین نمره (از بیست) نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت قبل از حضور مبلغان 2/10 و بعد از حضور مبلغان 4/13 است، لذا حضور مبلغان توانسته است 2/3 نمره میانگین نگرش دانش آموزان را تغییر مثبت دهد و در مجموع تفاوت معناداری بین نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت، قبل و بعد از حضور مبلغان وجود دارد. بُعد احساسی نگرش دانش آموزان نسبت به دو بُعد شناختی و رفتاری تغییر مثبت تری داشته است. همچنین بین عملکرد مبلغان و نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت رابطه معنادار وجود دارد که از میان ابعاد عملکرد مبلغان مدارس، ویژگی-های اخلاقی مبلغان بیشترین میزان تأثیر مثبت را بر نگرش دانش آموزان نسبت به روحانیت داشته است. کلمات کلیدی: مبلّغان روحانی مدارس، نگرش، دانش آموزان، روحانیت.

دانش آموخته

• حبیب الله اسداللهی

استاد راهنما

• نعمت الله کرم اللهی

  دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• شمس الله مریجی

  ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)