چکیده

ایمان به معاد و حیات پس از مرگ، از اصول دین و باورهای اصلی و زیربنایی در همه ادیان الهی است. هیچ انسانی به ادیان الهی و از جمله کامل‌ترین آنها، یعنی دین اسلام، مومن نمی‌شود مگر اینکه به معاد و رستاخیز باور داشته باشد. در قرآن کریم نیز پس از مساله توحید، معاد از جمله اموری است که بیش از هر چیز به آن پرداخته شده است؛ وجود حدود ۱۲۰۰ آیه در این موضوع، شاهد گویای این مطلب است. بنابراین یکی از حربه‌هایی که همواره مورد استفاده مخالفان و دشمنان ادیان، خصوصا دین اسلام قرار گرفته، تضعیف اعتقاد نسبت به مساله معاد از طریق ایجاد شبهات گوناگون و القاء ایرادات مختلف بوده است. از جمله تلاش‌هایی که در سالهای اخیر در این زمینه صورت گرفته، تدوین کتابی به نام «نقد قرآن» توسط دکتر سها است. این کتاب شامل شبهاتی پیرامون مساله قیامت، عدالت خداوند، عدم تناسب جرم و مجازات، حبط اعمال، خلود و نیز بهشت و جهنم، عدم آمرزش مطلق شرک و مسائلی از این دست می‌باشد که آنها را می توان در مواردی شبهات مبنایی و در موارد دیگر شبهات بنایی دانست. از نظر او هیچ یک از استدلال‌های قرآن برای اثبات وجود قیامت و معاد برهان معقول معتبر منطقی نیست، بلکه تنها مجادلاتی است که به درد افراد کم‌خرد می‌خورد. با این سخنان سعی سها بر این است که قیامت را نظریه ای بداند که برای ترساندن و پذیرفتن دین اسلام به انسانها القا شده است. در این تحقیق که با روش کتابخانه ای انجام شده سعی شده است ضمن تامل در آیات قرآن، شبهات مذکور با رویکرد کلامی و فلسفی مورد تحلیل و نقد قرار گیرد و پاسخ های مستدلی ارائه گردد. بررسی انواع شبهات مطرح شده به این نتیجه رهنمون است که غالب شبهات مطرح شده در این کتاب ناشی از عدم تسلط سها نسبت به مفاهیم و آیات قرآن و عدم بررسی تمام آیات در یک موضوع می باشد.

دانش آموخته

• رضوان صالحی

استاد راهنما

• زهرا توکلی

  استادیار گروه قرآن و حدیث المصطفی العامیه واحد اصفهان

استاد مشاور

• محمدرضا نقیه

  استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه پزشکی اصفهان