چکیده

پل تیلیش، الهیدان بزرگ معاصر، در باب چیستی ایمان و چگونگی رابطه آن با عقل نظریه ای ویژه، ارائه داده است. به نظر او، ایمان نه علم به حقیقتی است، نه اعتقاد به گزاره ای، نه اختیار عقیده ای، و نه احساس شخصی خاصی نسبت به کسی یا چیزی. هر چند همه این ها در ایمان نقش دارند، اما ایمان مساوی اینها نیست. ایمان از نگاه او به عنوان حالت دلبستگی واپسین، عمل كل شخصیت است که در محور حیات شخصی روی می دهد وكل شخصیت را دربر می گیرد. او عقل را به عقل ابزاری و هستی شناختی تقسیم کرده، می گوید: عقل ابزاری که به معنای روش علمی، دقت منطقی و محاسبه گری فنی است صورت انحطاط یافته عقل هستی شناختی است که به معنای مبدأ معنا و ساختار، و اساس معیارها و اصول است. تیلیش معتقد است که عقل و سایر حیثیت های شناختی، چون علم، قدرت قضاوت درباره ایمان را ندارند. حقیقت ایمان، کاملا برکنار از حقیقت عقل است. این تلقی او، همچنین دیدگاه غیر شناختاریش درباره ایمان از سوی منتقدان مسیحی مورد نقد واقع شده است. ما در این نوشته، دیدگاه تیلیش را با توجه به مبانی اسلام نیز مورد بررسی قرار داده و اثبات کرده ایم که دیدگاه او نمی تواند با رهیافت اسلام، در باب عقل و ایمان همسو باشد. واژگان کلیدی: پل تیلیش، عقل، ایمان، وابستگی نهایی، ایمان گرایی، اگزیستانسیالیسم، نماد.

دانش آموخته

• مصطفی صالحی اردکانی

استاد راهنما

• سید محمود موسوی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• حسن عبدی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام