چکیده

رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) درجامعه ای به رسالت مبعوث شد كه باورها وارزشهای مخالف عقل و فطرت وبرگرفته ازجهل برآن حاكم بود. قریش با استفاده ازاین باورها وارزشها مرجعیت جامعه رااز آن خودكرده بود. قریش با معیار قراردادن دو ارزش حسب و نسب وثروت نظام اجتماعی دور از عدالتی را اداره می كرد. رسول خد(صلی الله علیه وآله وسلم)اماموریت یافتند تا باورها وارزش های جاهلی را اصلاح كند ونوع اسلامی آن را جایگزین نماید.این امر باایستادگی قریش كه درحال ازدست دادن قدرت ومرجعیت خود بود مواجه شد. سرانجام اقدامات رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم)با بهره گیری ازدو ابزارقرآن وسیرت نیكوموثر افتاد وقریش تسلیم شدواسلام را درظاهرپذیرفت. این تسلیم قریش نوید بخش فروپاشی نظام باورها وارزشهای جاهلی بود.لیكن پس ازرحلت رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم)برخی باورها وارزشهای جاهلی رنگ اسلامی گرفته واحیا شدند. به دنبال آن گروه قریش كه ازاین پس جناح قدرت طلب آن بنی امیه بود،فعالیت خودرابرای رسیدن به مرجعیت آغاز كردوطولی نكشید كه قدرت را ازآن خود نمود.سوال اصلی این پژوهش این است كه چرا برخی باورها وارزشهای جاهلی پس ازمدتی درجامعه مطرح شده وزمینه احیای مرجعیت قریش رافراهم آوردند؟در پاسخ به این سوال چارچوب مفهومی جامعه شناسانه مورد نظر قرار گرفت .بر این اساس داده های تاریخی سه دوره تاریخی(پیش از اسلام،عصر رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) سه دهه پس ازرحلت ایشان مورد واكاوی قرارگرفت.نتیجه به دست آمده این بود كه قرار گرفتن حكومت دردست افرادی ناشایست مغرض،وجود رسوبات باورها وارزشهای جاهلی درجامعه،عناصر تحول نپذیرفته فرصت طلب همراه با اشتغال مسلمانان به فتوح زمینه بازگشت برخی ازباورها وارزشهای جاهلی فراهم كرد و به قرار گرفتن قدرت دردست گروه مرجع پیش از اسلام انجامید. مفاهیم كلیدی: گروه مرجع، باور، ارزشهای اجتماعی، قریش، رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم)،سه دهه اول پس ازرحلت رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم).

دانش آموخته

• زهره محلوجی

استاد راهنما

• محسن الویری

  استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• زهرا روح اللهی امیری

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام