چکیده

پرسش اصلی این تحقیق عبارت است از این که صحیفه سجّادیه به منزله یکی از منابع اصیل دینی،مشتمل بر چه مطالب انسان‌شناختی است؟ در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی – استنادی به بررسی این مسئله پرداخته شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق از منظر امام سجّاد علیه السلام بر طبق مضامین صحیفه سجّادیه، انسان جایگاه ویژه ای در نظام هستی دارد و خداوند متعال بسیاری از مخلوقات خویش را مسخر انسان قرار داده تا انسان به وسیله آنها زندگی کند و از آن لذت ببرد. درباره لذّت نیز باید گفت دو گونه لذت در عالم وجود دارد یکی مادّی و دیگری معنوی که هر کدام بنوبه خود سبب تعالی انسان می شوند لکن اهمّ لذائذ لذت معنوی است که باعث رشد انسان و تقرّب او به خدای متعال می گردد. اگر انسان از خود، شناختی نداشته باشد مسلماً به لذائذ معنوی نیز شناخت نداشته و به بیراهه می رود،لکن با شناخت انسان از خویشتن خدا را شناخته و وجود آخرت را ثابت می کند و بیشتر برای رسیدن به محبوب تلاش می کند.در این میان شناخت انسان از زبانِ بهترین افراد عالم جایگاه بس ارزنده و والایی دارد و ما را در رسیدن به این مهم کمک میکند. شناخت انسان مستلزم این است که به ابعاد ظاهری و باطنی انسان نگاهی اجمالی داشته باشیم.درباره روح و اصالت آن ،رابطه روح با بدن ،فطرت خداجوی انسان و جایگاه انسان در نظام هستی که او را از سایر موجودات بالاتر برده است. انسان صاحب کراماتی است و اولیای خدا از این کرامت سهم زیادی دارند و خلافت نیز به آنها واگذار شده است. توجّه به اختیار و توجه به امیال انسانی نیز در شناخت انسان سهم بسزایی دارد. اختیار راه رسیدن به کمال و سعادت که هدف واقعی انسان در دنیا است، می باشد و هدف انسان متعالی همان رسیدن به قرب الی الله است. واژگان‌کلیدی: امام سجّاد علیه السلام ، صحیفه سجّادیه، انسان، انسان‌شناسی، خلیفه الله، فطرت و هویت.

دانش آموخته

• احمد ربانی نژاد

استاد راهنما

• حسن عبدی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• یارعلی کرد فیروزجایی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام