چکیده

علامه شهیر محمدباقر مجلسی از بزرگان و فرهیختگان علم و اندیشه دینی که عمر پربرکت خود را در تعلیم و تعلم علوم اسلامی صرف نمود و ضمن تحصیل عالی ترین درجات علمی و عرفانی در عمل نیز توانست احکام اسلام را در جامعه پیاده، و خود بعنوان ناظر و مبین احکام و حدود الهی، حاکمان سیاسی عصر خویش را کمک کند. او در اقامه احکام اجتماعی که تا آن زمان معطل مانده بود، نظیر نماز جمعه و امور قضائی مساعی خویش را بکار برد و در کنار عمل، هیچگاه از تدریس و نوشتن غافل نشد که حاصل آن، دهها جلد کتاب ارزشمند و تربیت دهها شاگرد مبرز بود. او در اصطلاح از جمله اخباریین است و عمده نظریات و فتاوای او در ابواب فقه را می توان از کتاب "ملاذ الاخیار فی تهذیب الاخبار" و "مرآة العقول" که عمدة روائی است، به دست آورد و دیدگاههای سیاسی آن مرحوم، علاوه بر کتب فوق در "عین الحیوة" نیز آمده است که در این نوشته با استفاده از منابع فوق ضمن بررسی مفاهیم سیاسی، حاکم، ضرورت وجود آن در جامعه، حکومت و وظایف مردم نسبت به حاکم و بالعکس، فتواهای او در خصوص مسائل اجتماعی، دینی و سیاسی، مانند نماز جمعه، معونة الظالم، قضا، خراج بررسی شده و در نهایت اندیشه علامه در زمینه چگونگی اداره جامعه و حکومت در عصر غیبت امام عصر مورد بررسی قرار گرفته است که حاصل آن، اندیشه علامه در حاکمیت فقها بعنوان بخش اصلی این نوشته شناسائی، تبیین و مورد ارزیابی قرار گرفته است.

دانش آموخته

• مهدی نادی

  رئیس اداره امور قرآن سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران

استاد راهنما

• علیرضا صدرا

  دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

استاد مشاور

• محمدجواد ارسطا

  استاد حوزه و دانشگاه ، دانشیار گروه حقوق بین الملل و عمومی دانشگاه تهران