چکیده

نقشه سیاسی عرب طی سالهای گذشته دستخوش دگرگونی و تحولات کیفی و کمی بوده است. واقعیت این است که مسأله فلسطین محور بحران خاورمیانه و علت اصلی مناقشه خونین اعراب و اسرائیل به شمار میرود. مسأله فلسطین را از آغاز دهه نود میلادی قرن بیستم وارد مرحله جدیدی شد. بررسی و تحلیل عوامل تأثیر گذار در معادله این بحران میتواند نتایج مثبتی در ترسیم چشم اندازهای آینده داشته باشد. شیخ احمد یاسین از جمله رهبران جنبش اسلامی در عرصه مبارزات فلسطین بود که نقش بسزایی در هدایت و رهبری حرکت اسلامی علیه اشغالگران بر عهده داشت. از این رو کنکاش در زندگی سیاسی و اجتماعی شیخ پنجره جدیدی در معادلات فلسطین به روی محققین خواهد گشود. شیخ با بحرانی که دارای ماهیت، مؤلفه‌ها و عناصر گوناگون و پیچیده بود، مواجه شد. این بحران عبارت است از: مهاجرت عده‌ای از صهیونیست زیاده خواه با ابزار زور و خشونت، خوی درندگی و حمایت استعمار و استکبار و لابی صهیونیست از آن، به فلسطین، که آقار و پیامدهایی چون آوارگی، بیخانمانی، مهاجرت، پایمال شدن حقوق اولیه ملت فلسطین و به بازی گرفتن حق حیات یک ملت را بدنبال داشت. این بحران ریشه در عوامل داخلی و خارجی داشت که نقش عوامل خارجی در ایجاد و استمرار آن خیلی پررنگ بوده و هست. یکی از عوامل عمده استمرار و پویش این بحران امروزه، حمایت همه جانبه آمریکا و لابی صهیونیسم در کشورهای غربی است. در عوامل داخلی مماشات امپراطوری عثمانی و تعللی که عربها در قبال مساله فلسطین کردند. این دسته عوامل دست به دست هم دادند تا بحران فلسطین خلق شود. راه حلی که شیخ پیشنهاد کردند با توجه با آموزه‌های دینی و داده‌های دینی بود. شیخ راه حل بحران فلسطین را در مذاکره و سازش جستجو نمیکرد. چون ماهیت رژیم صهیونیستی، و بیان آن، بر زور و خشونت استوار است. لذا شیخ مبارزه و مقاومت مردمی را راه برون رفت از این بحران قلمداد میکرد. شیخ تربیت نیروی انسانی در ضمن بیداری اسلامی در جامعه را از زمینه‌های مبارزه و مقاومت میدانستند. شیخ برای سامان داد خط مبارزه اقدام به راه انداز مجتمع اسلامی غزه و تشکیل جنبش مقاومت اسلامی موسوم به حماس کردند. که شاخه نظامی آن اقدامات نظامی علیه اشغالگران را برنامه ریزی میکرد. و شاخه سیاسی برنامه و استراتژیهای لازم را تدوین و طراحی میکرد. شیخ تا واپسین نفسها نیز در خط مبارزه ماند و ایستادگی کرد و دیگران را نیز به این راه فراخواند.

دانش آموخته

• ایرج حجازی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام