چکیده

علامه محمد حسین کاشف‌الغطاء (متولد 1294هجری قمری- متوفی 1373 هجری قمری) از جمله مراجع برجسته و تأثیرگذار جهان اسلام و تشیع در سده چهاردهم هجری قمری به شمار می‏رود که اگر چه در برخی ابعاد همچون مباحث کلامی شناخته شده است، اما تاکنون کمتر به اندیشه‏های سیاسی وی پرداخته شده و از این حیث ناشناخته مانده است. پژوهش حاضر که به نوعی یکی از مهم‏ترین قدم‏ها در راه شناخت افکار و اندیشه‏های این عالم برجسته شیعی است، بر اساس چارچوب نظری بحران توماس اسپریگنز و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی چیستی اندیشه سیاسی این مرجع شیعی است. بدین منظور، و بر اساس این نظریه، بعد از پرداختن به سوانح احوال، عصر زندگانی و میراث علمی وی به واکاوی بحران‏های زمانه وی پرداخته شده و مهم‏ترین مبانی اندیشه سیاسی این متفکر تحقیق و بررسی شده که از دل آن، راهکارهای کاشف‌الغطاء برای حل بحران‏های زمانه و نیز ترسیم نظام سیاسی مطلوب از دیدگاه وی حاصل شده است. پژوهش حاضر نشان می‏دهد کاشف‌الغطاء برای حل بحران‏های زمانه خود به طور خاص و بحران‏های کلی جهان اسلام، راهکارهایی را ارائه می‏دهد که بسیاری از آن‏ها عام و فراگیر است که از جمله آن‏ها می‏توان به بازگشت مسلمانان به عظمت صدر اسلام، وحدت اسلامی، دوری از تفرقه، ترسیم نظام سیاسی مطلوب بر اساس نظریه ولایت فقیه و ... اشاره کرد. همچنین از یافته‏های این پژوهش می‏توان به توجه خاص این مرجع برجسته شیعی به نسبت میان دین و سیاست بر اساس مبانی اسلامی، حضور زنان در عرصه سیاست، بحث بیداری اسلامی و امثالهم اشاره کرد. از دیگر یافته‏های پژوهش حاضر می‏توان به نگاه آیت‌الله محمد حسین کاشف‌الغطاء به مفهوم عدالت، راهکارهای تحقق آن، جایگاه احزاب و نیز بحث شوری در نظام سیاسی از منظر وی اشاره کرد که نوعی بدیع بودن و نوآوری در اغلب مباحث این عالم شیعی یافت می‏شود که تحقیق حاضر با استفاده از منابع دسته اول مرحوم کاشف‌الغطاء، این نوآوری‏ها را نشان داده و سیمایی کلی از اندیشه سیاسی وی را برای علاقه‏مندان و محققان ارائه می‏دهد. کلمات کلیدی: محمد حسین کاشف‌الغطاء، اندیشه سیاسی، نظام سیاسی مطلوب، فقه سیاسی.

دانش آموخته

• سید جواد میرخلیلی

استاد راهنما

• احمد مبلغی

  عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی

استاد مشاور

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام