چکیده

دوران حکومت امام علی (ع) با وقوع سه جنگ جمل، صفین و نهروان فضایی سنگین . پر التهاب ایجاد کرده بود. در این عصر نیز جنگ روان مانند بقیه ادوار تاریخی وجود داشت و امام علی (ع) و معاویه از آن بهره گرفتند. این پژوهش میزان توجه به جنگ روانی در عصر امام علی و بهره گیری امام علی از جنگ روانی بر موفقیتهای آن حضرت در عرصه جنگ را بررسی نموده است. پژوهش حاضر درصدد بررسی این قضیه است که امام علی از شیوه های جنگ روانی برای تاثیرگذاری بر مخاطبان خویش تا آنجا که مطابق با ارزشهای اسلامی و اخلاقی، بوده بهره برده است. در سیره جنگ روانی امام علی (ع) شیوه هایی مانند فریب، شایعه و ارعاب و تهدید که از شیوه های مرسوم در جنگ روانی است جایگاهی نداشت در حالیکه معاویه برای رسیدن به اهداف خود از هیچ شیوه ای چشم پوشی نکرد. پژوهش حاضر در ‎۴ فصل تدوین یافته که فصل اول به مفاهیم نظری جنگ روانی که شامل تعریف مفهوم جنگ روانی از دیدگاه اندیشمندان و سیاستمدران، هم چنین تاریخچه استفاده از آن در ادوار تاریخی باستان اسلام و عصر حاضر و در پایان فصل به تعریف انواع روشهای جنگ روانی از جمله اقناع، تحریک، تشجیع، ارعاب و فریب پرداخته است. فصل دوم شیوههای جنگ روانی را که امام علی در سیره جنگ روانی خود علیه مخاطبان خویش بهره گرفته، بررسی نموده است. در فصل سوم شیوه های جنگ روانی معاویه نظیر فریب، ارعاب و تهدید بررسی شده است. فصل آخر در دو فصل تدوین یافته: بخش اول تقابل امام علی (ع) با جنگ های روانی معاویه و پاسخ های امام علی (ع) به اتهامات نسبت داده شده از سوی معاویه بررسی شده است و بخش دوم شامل عوامل تاثیرگذار بر پیروزی امام علی(ع) در جنگ های روانی خویش مواردی مانند جایگاه خاص امام علی(ع) در مقابل پیام دهنده جنگ روانی، صداقت و درستی در پیام و اقناع مخاطب می باشد. در پایان پژوهش این نتیجه حاصل شد که امام علی در بهره گیری از جنگ روانی برای تاثیرگذاری بر مخاطبان خویش، پیروز بودند و این پیروزی بر موفقیت امام علی (ع) در جنگ ها تاثیر گذار بود.

دانش آموخته

• زهرا پاکدل

استاد راهنما

• اصغر قائدان

  عضو هیات علمی و دانشیار گروه گروه تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه تهران

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام