پس از ورود آرای فلسفی از شرق و غرب عالم و پذیرش آرای فلسفی در میان گروههای اسلامی، به تدریج مباحث کلامی با مسائل فلسفی آمیخته شد تا آنجا که در سدههای اخیر بعضی ادعا کردند که کلام شیعی چیزی جز الهیات بالمعنیالاخص نیست. آقا علی مدرس زنوزی نیز در همین ساختار قرار می گیرد، به گونه ای که آثارش آکنده از مباحث کلامی است؛ البته عمده آثار وی فلسفی است ولی مباحث کلامی فراوانی در آنها وجود دارد که با رویکرد حکمت متعالیه ارائه می شود. این نوشتار به بررسی آراء کلامی آقا علی زنوزی در مجموعه ی آثار ایشان اختصاص یافته است. در این پروژه سعی شده با دقت در جامعیت مطالب ذکر شده نه تنها آرای کلامی آقا علی زنوزی استخراج شود بلکه آن ها را به چالش کشیده وموشکافی گردد و به جمع آوری صرف بسنده نشود. هدف از این تحقیق روشن ساختن تفاوت فلسفه و کلام و جداسازی آراء کلامی آقا علی زنوزی از میان آثار فلسفی ایشان است در راستای رسیدن به این هدف پس از کلیات بحث ذیل موضوعات خداشناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، راه و راهنما شناسی و فرجام شناسی مباحثی از قبیل اثبات واجب تعالی، صفات الهی، جهان غیب و شهود، ماهیت فرشتگان، حقیقت نفس، ویژگی های انسان، رابطه نفس و بدن، نبوت و رسالت، امامت و ولایت، جاودانگی انسان، معاد جسمانی ومباحثی از این دست مطرح گردیده است. در فصل خداشناسی برهان صدیقین آقا علی زنوزی با برهان صدیقین صدرالمتالهین مورد مقایسه قرار گرفته و اشکالی بر آن وارد شده است.در فصل راه و راهنماشناسی پس از ارائه تفسیر عرفانی آقا علی زنوزی از خروج حضرت قائم(عج)، تحلیل وی درباره ی نبوت و امامت ذکر شده و تفاوت این دو از نظر ایشان تبیین شده است. روش گردآوری اطلاعات در این رساله کتابخانه ای و اسنادی بوده و داده ها به صورت توصیفی – تحلیلی بررسی شده است
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام