چکیده

تحقیق حاضر به منظور نقد نظریه عدم امکان تفقه دولت از قرآن، با روش تحلیل محتوا ضمن اشاره اجمالی به تفاسیر مطرح شده از اندیشمندان شیعی معاصر و اندیشمندان اهل سنت، به نظرات سه نویسنده از میان نویسندگانی که قائل به عدم امکان تفقه دولت از قرآن شدهاند، میپردازد. محمد سعید عشماوی، دکتر سها، و علی عبد الرازق نویسندگانی هستند که نظراتی در مورد سیاسی نبودن قرآن و وحی، برگزیدهاند؛ عشماوی در کتاب »اسالم سیاسی« سعی دارد تا بواسطه اندک بودن آیات حقوقی و زیاد بودن آیات معنوی، رسالت پیامبر را خالی از بعد سیاسی معرفی نماید. او سپس کسانی را که در قرون بعد از پیامبر به دنبال حکومت برخواسته از متن اسالم بوده و هستند را مورد انتقاد قرار داده و ابزارهای فهم سیاسی آنان از قرآن را مورد انتقاد قرار میدهد. او تسری دادن خطابات پیامبر به دیگران، همچنین عمومیت دادن آیات با شأن نزول خاص، را از اشتباهات کسانی میداند که میخواهند از قرآن کتاب سیاسی بسازند. دکتر سها نیز در کتاب »نقد قرآن« خود با تمسک به آیات تبعیت و اطاعت سعی بر این دارد استبدادی بودن را برای دین اسالم به تصویر بکشد و از طرفی با نادیده گرفتن آیات سیاسی، قرآن را کتابی بدون راهکار سیاسی قلمداد نماید. علی عبدالرازق نیز در کتاب »اسالم و اصول الحکم« سعی برآن دارد تا با استناد به معدود آیاتی که در توصیف پیامبر، او را مبلغ دین و منذر و مبشر معرفی مینماید، و با چشم پوشی از سایر آیات، رسالت پیامبر را، رسالتی دور از ارکان سیاسی به تصویر بکشد. در این تحقیق سعی شده تا با نگاهی جامع به آیات و با بیان برداشت صحیح از آیات ذکر شده، و توجه دادن به صحت ابزارهای کاربردی مورد اشاره در فهم قرآن و با بیان آیات سیاسی مغفول مانده، امکان تفقه دولت از قرآن را در تقابل با نظرات اندیشمندان مذکور، برای خواننده به تصویرکشیده شود.

دانش آموخته

• محمد اسمعیل جعفری

استاد راهنما

• جواد قاسمی

  مدرس حوزه و دانشگاه / مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر استان فارس

استاد مشاور

• محمد طالبی

  عضو هیات علمی گروه فقه مضاف دانشگاه باقرالعلوم (ع)