آنچه در این نوشتار مورد كنكاش قرار مىگیرد نظام هستى است. اینكه آیا نظام موجود برترین نظام ممكن است و یا نظامى برتر از آن امكان داشته، امّا تحقق نیافته است. در فصل اول، كلیات بحث را بیان كردهایم و در فصل دوم، به مفهوم شناسى واژه «نظام» و اینكه نظام مورد نظر در این بحث، نظام كلى است و نظم و نظام هستى نظم ناشى از علت غایى است و نظام در دو سطح طولى و عرضى گسترش دارد مى پردازیم. پس از این، فاعلیت، علم و قدرت خداوند و علت غایى آفرینش را به عنوان مقدمات برهان نظام احسن مورد بررسى قرار مىدهیم و در نهایت با اقامه برهانِ عنایت و قاعده امكان اشرف به اثبات احسن بودن نظام هستى مىپردازیم. در فصل سوم، «شبهه شرور» كه احسن بودن نظام هستى را مورد تردید قرار مىدهد مورد بررسى قرار مىگیرد. در آغاز به مفهوم شناسى واژه «خیر» و «شرّ» مى پردازیم. خیر آن چیزى است كه اشیاء به او شوق دارند و شرّ عدم ذات و عدم كمالى از كمالات یك شىء است. شرّ مورد بحث، عدم نسبى و اضافى، بلكه عدم ملكه است. پس از آن با نگاهى صرفا عقلانى شبهه شرور را مورد بررسى قرار مىدهیم و راه حل هاى رهایى از این شبهه را بیان خواهیم كرد. در پایان فصل دوم و سوم، براى آگاهى از نظر فیلسوفان غرب درباره نظام هستى و مسئله شرور به بیان نظر چند تن از آنان پرداخته ایم.
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام