همانطور که پیامبر گرامی اسلام (ص) اسلام را بنیان نهاد و برای حفظ آن دست به هجرت زد. امام حسین (ع) هم با هجرت عظیم عاشورایی خود اسلام را احیاء و حفظ نمود. اتخاذ موضع صحیح و سیره مخصوص امام حسین (ع) و نقش مؤثر آن در احیاء اسلام ناب، مطلب مهمی است که سنگ زیرین نهضت عاشورا می باشد سیره امام حسین (ع) مخصوصا از سال ۳۵ هـ.ق تا سال ۶۰ هـ.ق حاوی نکات مهمی است که اکثر مورخین و محققین از پرداختن به این دورهها سرباز زدهاند و برای درک عمیق تببین نهضت عاشوراء لازم است این دورهها به دقت مورد بررسی قرار گیرد. برای نایل شدن به این هدف ابتدا در فصل اول به صورتی مختصر به تولد و زندگانی آن حضرت از زمان رسول الله (ص) تا عصر سه خلیفه پرداختیم و سپس به بررسی نقش امام حسین (ع) در دوره حکومت امام علی (ع) در قالب فصل دوم پرداختیم که شامل سه مطلب مهم، بیعت با امام علی (ع)، جنگهای دوره امام علی (ع) و حادثه شهادت امام علی (ع) میباشد. در فصل سوم به نقش مؤثر امام حسین (ع) در دوره امام حسن (ع) اشاره شده است که شامل بیعت، جنگ با معاویه و قضیه صلح و نه سال پس از صلح امام حسن (ع) را در بر میگیرد و در نهایت در فصل چهارم به بررسی مواضع امام حسین (ع) پس از شهادت برادر بزرگوارش در قبال صلح امام حسن (ع) و مواجهه با معاویه پرداخته شده است که از اقدامات مهم معاویه در این دوره، فراهم نمودن مقدمان ولایتعهدی یزید میباشد و در نهایت با ذکر نتیجه مبحث را به پایان بردیم و احساس ما این است که مطالعه و بررسی این مطالب و این دورهها در فهم و درک نهضت عاشورا و ابهام زدایی از بعضی تصورات خام و خیالی نقش مؤثر و غیر قابل انفکاک دارد امید که مقبول حضرتش افتد.
دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران