اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
مبانی نظری نهضت های شیعی ـ صوفی در ایران (قرون 7 تا 10 هـ ق)
کارشناسی ارشد
چکیده
رساله ای که پیش رو دارید تحت عنوان «مبانی نظری نهضت های شیعی ـ صوفی در ایران ( قرون 7 تا 10هـ.ق ) » بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موفه، در صدد دریافت چیستی مبانی نظری قیام های یاد شده برآمده، بر این اساس، مدعای خود را شکل گیری گفتمان شیعی ـ صوفی طی قرون مورد نظر و تلاش آن برای حاشیه رانی رقیب به عنوان عامل اساسی پیدایش این جنبش ها قرار داد. به منظور اثبات یا رد فرضیه فوق ضروری بود پیش از هر چیز چگونگی شکل گیری گفتمان شیعی ـ صوفی و نیز هویت این گفتمان مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه فرآیند حاشیه رانی رقیب به عنوان فرایندی جداناپذیر از روند شکل گیری و تسلط هر گفتمان در قالب قیام های شیعی ـصوفی به تصویر کشانده شود. لذا پس از ارائه طرح پژوهش و چارچوب نظری، بازتاب هجوم مغول در برخورد با سه گفتمان تسنن، تشیع و تصوف به عنوان اصلی ترین گفتمان های موجود در جامعه آن روز و نیز روند فکری پیش آمده تا شکل گیری و بسط گفتمان شیعی ـ صوفی، دومین بخش رساله را به خود اختصاص داد. پس از آن با گزینش سید حیدر آملی به عنوان موضوعی فعال که در فضای پر التهاب پیش آمده پس از هجوم مغول به طرح و انسجام گفتمان شیعی ـ صوفی پرداخته و با تحلیل محتوای متن جامع الاسرار و منبع الانوار، عناصر، مؤلفه ها هسته مرکزی، گفتمان های رقیب و نیز فرآیندهای هویت بخشی گفتمان شیعی ـ صوفی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش آخر با ارائه نمایی کلی از آنچه گذشت و آنگاه برتری سه جنبش سربداران، مرعشیان و مشعشعیان به عنوان بارزترین نمود قیام های شیعی ـ صوفی، اثبات نمود که مبنای تمامی این حرکت ها چیزی نبود جز همان گفتمان شیعی ـ صوفی به عنوان گفتمان مسلط جامعه و تلاش این گفتمان برای برجسته سازی خود و حاشیه رانی رقیب قوی پنجه ای چون تسنن. مفاهیم کلیدی: قیام های شیعی ـ صوفی، سید حیدر آملی، سربداران، مرعشیان، مشعشعیان، نظریه وعمل، گفتمان، لاکلا و موفه.
دانش آموخته
استاد راهنما
حسن حضرتی
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
استاد مشاور
حسین ایزدی
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام