چکیده

امروزه جهان به بازاری بزرگ از تصاویر و برندها مبدل ‌شده‌است. دستیابی کشور‌ها به تصویر و انگاره‌‌ای قوی از خود در فضای خارج و داخل، از جمله سیاست‌های راهبردی آنان به ‌شمار می‌آید. همانند سازمان‌ها و افراد، کشورها نیز دارای تصویر و برندی از خود هستند. این انگاره و تصویر در سطح کشورها، به «تصویر ملی» شهرت دارد. این تصویر ابزاری است که دیگران و سایر ملت‌ها، به‌واسطه‌ی آن، کشور مورد نظر را درک می‌کنند. علاوه بر جنبه بیرونی تصویر‌ملی، ادراک و ذهنیت مردم آن کشور در فرایند ساخت آن موثراست.یکی از نکات اساسی آن است که فرایند تصویرسازی برند یا تصویر یک ملت، باید درمرحله نخست، فرایندی داخلی و سپس بین المللی باشد. یکی از زمینه‌های شکل‌گیری تصویری متناسب از یک ملت، انگاره‌هایی است که در اذهان و افکارعمومی آن جامعه نقش بسته است. فهم و درک صحیح آن به ترسیم دقیق و صحیح این تصویر کمک شایانی می‌کند. مدیریت تصویر در فضای داخل باید مبتنی بر شناخت کانون‌های توجه افکار عمومی صورت بگیرد. در جامعه فعلی ایران، با توجه به فربه شدن فضای مجازی، می توان اذعان داشت که این فضا، عرصه و زمینه ای است که افکارعمومی بیش از پیش امکان حضور و بروز افکار و آرای خود را دارند. با گسترش وسایل نوین ارتباطی، فضای‌مجازی و به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در فرایند ساخت و مدیریت تصویر ملی بر عهده دارند. شبکه‌های اجتماعی، در طی این چند سال در ذهنیت‌سازی و ایجاد نگرش‌ نقش قابل توجهی داشتند. حضور حجم انبوهی از کاربران در این فضا و سرعت انتقال داده در این فضا، سبب شده ‌است تا فضای‌مجازی بیش از گذشته، در جهت‌دهی به اذهان مؤثر باشد. تصویر ایران در شبکه‌های اجتماعی، از منظرها و رویکردهای‌ مختلف قابل تحلیل و بررسی است. از منظر افکار عمومی داخل کشور، تصویرملی، وجوه متعددی را دربرمی‌گیرد. افکارعمومی داخل با خارج از کشور، از بسیاری جهات با یکدیگر تفاوت دارند. در داخل کشور، به دلیل درگیری بیشتر مردم با این تصویر، انگاره‌های متعدد و متفاوتی در اذهان آنان نسبت به ایران شکل گرفته‌ است. طبق آمار منتشر شده در خصوص شبکه‌های اجتماعی، تلگرام یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی ایرانیان به‌شمار می‌آید.لذا مطالعه داده‌های مبتنی بر این پلتفرم، جهت فهم زیست ایرانیان در فضای‌مجازی حائز اهمیت است. پژوهش حاضر مبتنی بر این نگاه و با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون،‌ مضامین فراگیر و عناصر سازنده‌ی تصویر ملی در بستر مورد مطالعه را استخراج و تحلیل نموده است. با بررسی و تحلیل مضامین، شبکه ی مضامین سازنده‌‌ی تصویر ملی استخراج گردیده است. همچنین فرایند مدیریت تصویر نیز در قالب مدل فرایندی و مبتنی بر فضای شبکه‌های اجتماعی ارائه شده‌است. درنهایت یافته‌های پژوهش در قالب مدل پارادایمی، تشریح گردیده است.

دانش آموخته

• مهدی دعائی

استاد راهنما

• نعمت الله کرم اللهی

  دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• عبدالحسین کلانتری

  عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران