در نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت دینی آن، حضور مبانی و پیشفرضهای اسلامی در مراحل مختلف سیاستگذاری، خصوصاً در مرحله تدوین سیاستها یک ضرورت انکارناشدنی است. هر کس که در جمهوری اسلامی سیاستگذاری فرهنگی میکند در رتبه سابق، آگاهانه یا ناآگاهانه، نسبت به برخی از امور کلیدی اتخاذ موضع کرده و هر موضعگیری، یک موقعیت هرمنوتیکی را برای وی رقم زده است. با هر انتخابی که در هر موقعیت هرمنوتیکی انجام میگیرد، موقعیتهای هرمنوتیکی بعدی ایجاد میشود و فهمهای بعدی، متأثر از این انتخاب است. چنین موقعیتهایی، موقعیتسازهای هرمنوتیکی هستند که برخی از آنها کلیدی میباشند و با هر انتخاب در این موقعیتها، زنجیرهای از موقعیتهای هرمنوتیکی بوجود خواهد آمد. در این رساله با استفاده از روش تحلیل مضمون، سعی شده است ابتدا موقعیتهای تقابلی در سیاستگذاری فرهنگی برای حل مسائل مهم فرهنگی، بر اساس شش منبع شامل بیانات امام خمینی و رهبر معظم انقلاب، اسناد بالادستی، راهکارها و سیاستهای اتخاذ شده توسط دولتها، اظهار نظر مسؤولین، نخبگان و فرهیختگان، مدلها و الگوهای سیاستگذاری عمومی و فرهنگی و نیز ۲۱ دوراهی شورای اروپا، استخراج شود. در ادامه، طی ۱۱ مرحله و نیز با بهرهگیری از روش ISM، موقعیتسازهای هرمنوتیکی تعیین و در نهایت، موقعیتسازهای کلیدی هرمنوتیکی مشخص و تبیین شده است. در مجموع ۱۷۰ موقعیت تقابلی شناسایی شده که ۶۵ موردِ آن به عنوان موقعیت پایه هرمنوتیکی تشخیص داده شد و از میان ۶۵ موقعیت پایه، ۲۸ مورد بهعنوان موقعیتساز کلیدی هرمنوتیکی، تعیین شده است. موقعیتسازهای کلیدی هرمنوتیکی نیز در هشت حوزه، شامل «عرفیگرایی یا سکولاریزم»، «دموکراتیزاسیون»، «توسعهگرایی یا مدرنیزاسیون»، «ملیگرایی»، «اصلاحات اجتماعی و اقتصادی»، «خانوادهگرایی»، «شریعتمداری» و «انقلابیگری» سازماندهی شده است. در پایان مهمترین چالشهای هرمنوتیکی حوزه خانواده مبتنی بر روابط موقعیتسازهای کلیدی هرمنوتیکی در یک سطح «کلی» و چهار سطح موقعیتسازهای کلیدی هرمنوتیکی در حوزه خانواده واکاوی شده است.
مدیرکل برنامه، بودجه و ارزیابی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم
استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
دانشیار و مدیر گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام