چکیده مباحث اخلاقی سقط جنین در چند دهۀ اخیر به شدت مطرح بوده و موافقتها و مخالفتهای بسیاری را در پی داشته است. شاید یکی از دلایل عمدۀ اهمیت یافتن آن اهمیت داشتن حق حیات آدمی باشد. سقط جنین از دیدگاه فقهی و حقوقی در میان فقهای اسلامی همواره مورد بحث بوده است ولی از جنبه اخلاقی بحث چندانی دربارۀ آن نشده است. در این رساله مسئله سقط جنین به لحاظ اخلاقی از نظرگاه فلسفی و الهیات قرانی پیگرفته میشود. فرضیه ما در این رساله آن است که نادرستی سقط کردن جنین بسته به مراحل تکون جنین به لحاظ اخلاقی به دو جهت است، یکی به جهت انسان بودن جنین و دیگری به جهت دارا بودن قوۀ قوی انسان شدن. با توجه به اینکه انسان بیش از یک ساحت دارد: ساحت بدن و غیر بدن، و تمام حقیقت انسان ساحت غیر بدن است که پس از مرگ نیز همچنان به زندگی خود ادامه میدهد، از اینرو با حضور ساحت غیر بدن اطلاق انسان بر جنین جائز است و سقط کردن آن به دلیل اینکه قتل نفس به شمار میآید، نادرست است. اما بدون حضور ساحت غیر بدن، انسان بر جنین اطلاق نمیشود و در نتیجه سقط کردن آن به لحاظ قتل نفس نادرست نیست ولی لازمۀ آن این نیست که سقط کردن جنین پیش از وجود ساحت دیگر اخلاقاً مجاز باشد، چون گرچه پیش از وجود ساحت دیگر قتل نفس صادق نیست ولی میتوان با توجه به اینکه جنین قوۀ انسان شدن را دارد نادرستی سقط کردن آن را به لحاظ اخلاقی نشان داد. به عبارت دیگر، سقط جنین از لحظه لقاح به لحاظ اخلاقی نادرست است، البته از زمانی که انسان بر جنین اطلاق میشود سقط کردن آن به لحاظ قتل نفس قبیح است و پیش از صدق انسان بر جنین به جهت آنکه قوۀ قوی انسان شدن را دارد. کلیدواژه ها: سقط جنین، قتل نفس، اصل بالقوگی، بارداری خواسته و ناخواسته، آینده ای شبیه آینده ما.
استاد گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم
استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام