این پژوهش با درک اهمیت میراث تاریخی اصحاب حدیث و با هدف کشف رویکرد آنان در روایت تقابلات عصر اموی و کشف شبکهی مضمونی موجود در آثارشان و برای رسیدن به منطق کلی آنها؛ تلاش کرد به این سوال پاسخ دهد که «رویکرد اصحاب حدیث در روایت تقابلات عصر اموی چه بود و اصحاب حدیث چه مضامینی را ارائه دادهاند؟» به همین منظور ابتدا تقابلات عصر اموی به دو دسته تقابلات خارجی و داخلی تقسیم شد که در تقابلات خارجی فتوحات و در تقابلات داخلی مقابله با خوارج، اشراف و شیعیان مد نظر قرار گرفت و از میان آثار موجود، تاریخ خلیفهبنخیاط، المعرفه و التاریخ، تاریخ الامم و الملوک، المنتظم فى تاریخ الامم و الملوک، انتخاب و دادههای مربوط به تقابلات جمع آوری شد. در تحلیل دادهها از روش «تحلیل مضمون» (Thematic Analisis) استفاده کردیم. پس از کشف مضامین در تقابلات داخلی و خارجی و با توجه به نگاه اصحاب حدیث به خلافت و نسبت آن با مردم میتوان گفت آنچه از نیرومندی دشمنان و تهدیدهای آنان برای خلافت اموی و رفتار نیروهای اموی در سرکوب به دست میآید تصویری مشروع از کارنامهی امویان در این تقابلها ارائه میکند هر چند رفتارشان در برخی اوقات مورد انتقاد باشد که این نشان از رویکرد قدرت محور اصحاب حدیث در روایت این اخبار دارد.
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام